fbpx

70 urodzinowych tomów

21 listopada 2017
1 372 Views

Dobiega końca rok Bolesława Prusa ( Aleksander Głowacki ), twórcy, który przed 170 laty urodził się w Hrubieszowie na Lubelszczyźnie. Polski pisarz, prozaik, nowelista i publicysta doby pozytywizmu, zwany kronikarzem Warszawy, społecznik i miłośnik turystyki pieszej i rowerowej, zwłaszcza w Nałęczowie i okolicach był wyjątkowo płodnym autorem, którego spuściznę w całości postanowiło opublikować lubelskie Wydawnictwo Episteme w ramach wygranego konkursu na graficzne i redakcyjne opracowanie oraz wydanie edycji krytycznej Pism wszystkich Bolesława Prusa. Konkurs jest częścią prestiżowego projektu naukowego z Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki. To ogólnopolskie przedsięwzięcie badawcze realizowane jest pod auspicjami Towarzystwa Literackiego im. Adama Mickiewicza.

Koncepcja wydawnicza opiera się opracowaniu wedle najnowszych i najlepszych standardów sztuki edytorskiej. Tekst wzbogacają komentarze, które z jednej strony nie obciążą czytelników nadmiarem erudycyjnego objaśnienia, z drugiej strony będą na tyle fachowe i wnikliwe, by inspirować ich do zgłębiania spuścizny pisarza i czasów, w których tworzył.

Podjęcie tak ogromnego przedsięwzięcia nie byłoby możliwe bez zintegrowanej współpracy międzyśrodowiskowej i interdyscyplinarnej naukowców polskich z licznych ośrodków uniwersyteckich i innych placówek badawczo-naukowych. Komitetowi redakcyjnemu przewodzi dr hab. Beata K. Obsulewicz, prof. KUL, uczennica śp. prof. Stanisława Fity, zasłużonego badacza i edytora tekstów Bolesława Prusa. Ponadto w skład komitetu wchodzą najwybitniejsi prusolodzy w Polsce: Józef Bachórz, Barbara Bobrowska, Tadeusz Budrewicz, Maciej Gloger, Anna Martuszewska, Bogdan Mazan, Aneta Mazur, Jacek Nowak, Ewa Paczoska, Tomasz Sobieraj, Jolanta Sztachelska, Cezary Zalewski, Tadeusz Żabski – reprezentujący najważniejsze ośrodki naukowe.

W ramach prac zespołowych zostaną opracowane: kroniki, publicystyka filozoficzno-społeczna, nowele i opowiadania, twórczość powieściowa, listy, rękopisy, varia (odczyty, aforyzmy, tłumaczenia). W pierwszej fazie realizowanego projektu ukaże się 35 tomów spuścizny literackiej Bolesława Prusa, jednak ambicją realizatorów projektu jest dostarczenie czytelnikom całości dorobku pisarza. Niniejsze wydanie jest pierwszym krytycznym (podającym tekst zgodny z intencją autora, rejestrującym jego odmiany w sposób pozwalający na rekonstrukcję dziejów kształtowania się utworu) i pierwszym pełnym wydaniem wszystkich utworów Bolesława Prusa. Pisma wszystkie Bolesława Prusa zostały uporządkowane według 2 głównych kryteriów edycji krytycznych: gatunkowego oraz chronologicznego. Wprowadzono podział na serie – grupy rodzajowo gatunkowe: A: Humoreski, nowele, opowiadania; B: Powieści; C: Kartki z podróży; D: Publicystyka filozoficzno społeczna i literacka; E: Kroniki, F: Korespondencja, G: Notatki twórcze. Szczególnie interesująca jest seria ostatnia, w której pomieszczono notatki powstające w ciągu całego życia, dotąd znane tylko fragmentarycznie nawet badaczom jego życia i twórczości; ich większość dotyczyła zagadnień literackich.

 

Dotychczas parokrotnie czyniono próby zbiorowego wydania dzieł Prusa. Po raz pierwszy zebrano rozproszoną po czasopismach twórczość w 1881 r. Wówczas nakładem Władysława Szulca wyszedł I tom Pism, który objął 5 opowiadań. Na tym jednak wydawnictwo zakończono, dalsze tomy nie ukazały się. W 1885 r., przymierzając się do publikacji zbiorowej, opublikowano czterotomowe wydanie Szkiców i obrazków, w którym znalazły się 2 tomy opowiadań oraz Anielka i Dusze w niewoli. Ta edycja również nie miała kontynuacji. Następna edycja to Pisma. Wydanie jubileuszowe z 1897 r. w 4 tomach nakładem Hipolita Wawelberga i Stanisława Rotwanda, powtórzone w 1904 r. przez Adama Krasińskiego i Antoniego Osuchowskiego. Objęło ono utwory drobniejsze, lecz jeśli chodzi o powieści, to ograniczyło się tylko do Placówki. Kolejne przedsięwzięcie to pośmiertne już wydanie Pism (1917–1919), zainicjowane przez firmę Gebethnera i Wolffa. Miało ono być edycją zbiorową, lecz zakończono je na tomie 15. Zawierało obok urywków z kronik (t. 1–2) wszystkie powieści, natomiast nie ukazały się utwory drobniejsze (wydano tylko jeden ich tom). Podobnie było z wydaniem 33 tomów pism, które podjął w latach 1924–1926 „Tygodnik Ilustrowany”: oprócz powieści przyniosło ono tylko skąpy wybór utworów pomniejszych. Dwudziestosześciotomowe wydanie pod znakiem Polskiej Akademii Literatury pod redakcją Ignacego Chrzanowskiego i Zygmunta Szweykowskiego (nakładem Gebethnera i Wolffa w latach 1934–1936) było „pierwszą zbiorową edycją twórczości artystycznej Prusa”. Zgodnie z wolą edytorów pominięto w niej publicystykę, wrażenia z podróży, rozprawy krytycznoliterackie i kroniki. Pisma pod redakcją Zygmunta Szweykowskiego (1948–1952) w 29 tomach stanowiły zasadniczo powtórzenie edycji przedwojennej z tą różnicą, iż uzupełniono ją o 3 tomy. Dwa z nich to kartki z podróży, trzeci – studia literackie, artystyczne i polemiki, często podawane we fragmentach. Osobną partię wielotomowej prezentacji pism Prusa stanowił 20-tomowy (w 21 woluminach) druk Kronik Prusa, opracowany pod auspicjami Instytutu Badań Literackich w latach 1953–1970 przez Szweykowskiego z zespołem.

Leave A Comment