Piękna to książka. Taka, którą chce się mieć w pobliżu, sięgać po nią, oglądać, czytać, przesuwać palcami po kartkach, zamykać ją, odkładać i znowu do niej wracać. Iwona Chmielewska, pochodząca z Torunia pisarka i ilustratorka, absolwentka wydziału grafiki na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika, obdarowana prestiżowymi nagrodami (w tym Złotym Jabłkiem na Biennale Ilustratorów w Bratysławie oraz ilustratorskim Oscarem – Bologna Ragazzi Award) i ciesząca się gigantycznym fan clubem w Korei Południowej „skomponowała” swoją nową książkę z kilkunastu rysunków własnego autorstwa, wierszy Józefa Czechowicza dedykowanych dzieciom i fotografii pochodzących z kolekcji szklanych negatywów wykonanych przed wybuchem II wojny światowej, a odnalezionych niedawno w kamienicy przy Rynku 4 w Lublinie. Powiązanie tych wszystkich elementów w jedno dało klimatyczną, opartą na niuansach całość.
Pierwsze były fotografie. Setki portretów osób, których świat w jednej chwili przestał istnieć. Spojrzenia uwiecznione na szklanych negatywach nie dawały autorce spokoju, wodziły za nią wzrokiem, prowokowały myśl, że należy tę materię pokazać innym z komentarzem w postaci rysunku, może wiersza. Stąd poezja Józefa Czechowicza, który zginął w Lublinie we wrześniu 1939 roku i który był rówieśnikiem, może nawet sąsiadem wielu z tych, których wizerunki zostały utrwalone na chwilę przed Zagładą. I na końcu pojawiły się rysunki. Szesnaście prac. Nieco odrealnionych, jak ze snu, a jednak prawdziwych, jak na dotyk ręki. Iwona Chmielewska pokazała, że z niekompletnych puzzli można ułożyć kompletną całość. Jej książka emanuje spokojem, atencją natury, kosztowaniem zwyczajnej codzienności. „Dopóki niebo nie płacze” to mądra książka, operująca prostym przekazem wizualnym, ale jednocześnie pokazująca ducha tego, co miało miejsce, chwilę przed tym, zanim wydarzył się koniec świata. Kropką nad i jest to, co autorka sama napisała: „Na moich ilustracjach bohaterowie fotografii ożywają w uroczystym teatrze w przyjaznym otoczeniu, wśród zwierząt i roślin. Na tej scenie pamięci od zimy do późnej jesieni każdy z nich odgrywa ważną, pełną godności rolę”.
Wydawcą książki jest Ośrodek „Brama Grodzka – Teatr NN”. Premiera książki odbyła się 16 marca 2016 roku w Bramie Grodzkiej, która do czasu II wojny światowej łączyła w Lublinie dwa światy – żydowski i chrześcijański. Po spotkaniu, jak co roku 16 marca, odbyło się Misterium Światła i Ciemności – symboliczne upamiętnienie likwidacji lubelskiego getta.
Grażyna Stankiewicz
Dopóki niebo nie płacze, Iwona Chmielewska, Ośrodek „Brama Grodzka –Teatr NN”, Lublin 2015
