Pandemia COVID-19 znacznie wpłynęła nie tylko na relacje międzyludzkie, ale też na zachowanie psów. Ograniczenie wystaw psów rasowych oraz mniejsza dostępność szkoleń dla psów i ich opiekunów spowodowało większą lękliwość u psów, co również jest zauważalne na obecnych wystawach. Niestety zwiększył się popyt na psy, co w efekcie spowodowało wzrost podaży szczeniąt na rynku. Powstało wiele hodowli niezarejestrowanych w Związku Kynologicznym w Polsce. Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 roku o ochronie zwierząt, regulująca postępowanie ze zwierzętami kręgowymi, nie definiuje pojęcia psa rasowego. Nowelizacja ustawy o ochronie zwierząt, która weszła w życie 1 stycznia 2012 roku, była ustawą wadliwą. Z zakazu rozmnażania psów wyłączone zostały hodowle należące do ogólnopolskich stowarzyszeń kynologicznych. Intencją ustawodawcy było poddanie legalnych hodowli kontroli Związku Kynologicznego w Polsce, jako jedynej krajowej organizacji będącej członkiem Międzynarodowej Federacji Kynologicznej FCI, a niestety tak się nie stało. Skutkiem tego jest duży popyt na tanie zwierzęta podawane przez pseudohodowców jako rasowe. Osoby, które kupiły psiaki z wątpliwych miejsc, często borykają się z problemami behawioralnymi psów spowodowanymi niewłaściwą socjalizacją w okresie wczesnoszczenięcym czy z dużym nakładem finansowym na leczenie psa ze względu na ukryte wady genetyczne, m.in. dysplazję nerek, dysplazję stawów biodrowych czy choroby serca.
Związek Kynologiczny w Polsce (ZKwP) jest najstarszą polską organizacją kynologiczną, zrzeszającą miłośników i hodowców psów rasowych. Począwszy od 1948 roku, działalność oparta na tradycji i doświadczeniu Polskiego Kennel Klubu oraz członkostwo w FCI są kontynuowane przez Związek. Początkowo wystawy psów pełniły funkcję sprawdzania ich użytkowości. Ocena psiego wyglądu była dodatkiem do wydarzenia. Pierwsza niezależna wystawa psów odbyła się w Newcastle w 1859 roku. Prawdopodobnie pierwsza polska wystawa psów odbyła się w 1862 roku w Gostyniu. Kolejne miały miejsce w 1877 i 1881, a następnie co roku. W 1925 odbyła się pierwsza ogólnopolska wystawa psów rasowych. Hodowcy zrzeszeni w ZKwP jako jedyni w Polsce hodują psy według wzorca uznanego przez FCI.
Warto podkreślić, że na właścicielu spoczywa kodeksowa odpowiedzialność za psa odnajdująca stosowne zapisy w następujących regulacjach prawnych:
a) Kodeks cywilny – art. 144, 431, 432;
b) Kodeks karny – art. 156, 157, 288;
c) Kodeks wykroczeń – art. 51, 77, 124, 166.
Należy pamiętać, że pies posiada swojego właściciela, a prawo własności jest jednym z podstawowych praw określonych w Kodeksie cywilnym.
Hodowla psów rasowych jest branżą pomijaną przez ustawodawcę. Najczęściej hodowcy wybierają możliwość prowadzenia działalności hodowlanej jako działu specjalnego produkcji rolnej. Funkcjonując w ten sposób, hodowca psów rasowych nie posiada NIP ani nazwy swojej działalności, ponieważ nie jest przedsiębiorcą w ujęciu formalnym. Niezależnie od formy działalności osoba chcąca hodować psy rasowe powinna zarejestrować się w ZKwP. Dodatkowo hodowca ponosi określone konsekwencje podatkowe, m.in. konieczność złożenia deklaracji PIT-6. Hodowcy legalni, zarówno ci prowadzący przedsiębiorstwo, jak i nie, a sprzedający szczenię, posiadają liczne obowiązki wynikające z Kodeksu cywilnego, a mianowicie obowiązek udzielenia informacji o sprzedawanym psie i obowiązek wydania kompletu dokumentów – pisemnej umowy, metryki i książeczki zdrowia lub rodowodu eksportowego i paszportu z numerem chipu psa. Wszystkie szczenięta ZKwP są znakowane – tatuaż/chip. W przypadku nielegalnych hodowli często pies nie jest wydawany z metryką, a rodowód jest kolorową kartką z ozdobnymi literami i rysunkami. Niektórzy też naciskają kupców, że muszą dopłacić za rodowód, co powoduje u przyszłych właścicieli rezygnację z domniemanego rodowodu.
Czas pandemii COVID-19 oraz konieczność izolacji, zdalna praca i nauka dla dzieci spowodowały u ludzi chęć posiadania zwierzęcia w domu. Aż 80% osób, które już miały czworonoga w domu, deklaruje, że rytm życia ich psa uległ w tym czasie zmianie. Obecnie, kiedy życie zaczęło wracać do normy, obserwuje się wzrost problemów behawioralnych u psów wziętych do domu w tym okresie. Czas socjalizacji szczeniąt jest krótki (może się nieznacznie różnić w zależności od rasy psa). Niestety część szczeniąt nie mogła być właściwie socjalizowana w tym okresie. Habituacja też nie przebiegała poprawnie, również w zakresie uczestnictwa psa rasowego w wystawach (w czasach pandemii wstrzymane były też organizacje wystaw psów rasowych). Kondycja psychiczna i materialna ludzi odegrała też wpływ na posiadane psy. Złe emocje i stres, jakie w czasie pandemii gromadziły się w większym stopniu w ludziach, przełożyły się na te same emocje u posiadanych psów.
Na szczęście w bieżącym roku odbyło się już więcej wystaw, które przebiegają zgodnie z regulaminem FCI, m.in. Krajowa Wystawa Psów Rasowych w Wąwolnicy czy Międzynarodowa Wystawa Psów Rasowych (CACIB), International Dog Show podczas największych targów w Europie środkowo-wschodniej Animals & Veterinary Days. Podczas pokazów pies musiał zostać zaprezentowany w określony sposób i był porównywany z innymi psami. Oceną psów podczas wystaw zajmowali się sędziowie kynologiczni. Oceniany był zarówno wygląd zewnętrzny psa (eksterier), budowa, umaszczenie, uzębienie oraz usposobienie i temperament. Efektem było przyznanie psu określonej oceny (doskonała, bardzo dobra, dobra, dostateczna).
tekst Magdalena Świątkowska | foto Michał Świątkowski, Konrad Drobek, Sylwia Mróz, Hodowla rasy Cane Corso Italiano Stary Bór FCI
Magdalena Świątkowska – Behawiorysta Centre of Applied Pet Ethology (COAPE). Członek Stowarzyszenia Behawiorystów i Trenerów COAPE. Trener psów. Dogoterapeuta. Współpracuje z Wyższą Szkołą Przedsiębiorczości i Administracji w Lublinie oraz Centrum Rozwoju Personalnego we Wrocławiu w zakresie prowadzenia kursów i szkoleń z tematyki behawioru zwierząt towarzyszących. Ukończyła wiele kursów z zakresu behawiorystyki zwierząt towarzyszących. Była Gospodarzem i Sekretarzem na ringach podczas Euro Dog Show w Nadarzynie w 2018 roku oraz IV Międzynarodowej Wystawy Psów Rasowych w Lublinie w 2019 roku. Wspiera stowarzyszenia i fundacje oraz schroniska działające na rzecz zwierząt. Miłośniczka molosów, a prywatnie właścicielka dwóch bokserek: 5,5-letniej Tosi i 5,5-miesięcznej Whoopi.
