Pies jest naszym towarzyszem od dawna. Wspiera nas i nasze działania w różnych obszarach życia. Warto wspomnieć o sportach, które możemy uprawiać razem z naszym psem – biorąc z nim czynny udział w przygotowaniach, treningach i poszczególnych konkurencjach lub jako widz, dając wsparcie naszemu pupilowi w realizowaniu stawianych przed nim wyzwań.
W poniższych dyscyplinach sukces drużyny pies – człowiek jest zależny od dobrego porozumienia i ścisłej współpracy. Pozwala również zapewnić nam lepsze samopoczucie oraz w większym stopniu zadbać o dobrostan psa. Poniżej opis tylko kilku najpopularniejszych sportów:
- Coursing jest to pogoń pary psów za imitacją zająca, symulującą prawdziwą ucieczkę. Tor ucieczki ma długość od 500 do 1000 m. W klasyfikacji liczy się zaciętość, zwinność, inteligencja oraz umiejętność pokonywania przeszkód. Psy noszą obowiązkowo kaganiec i czaprak bądź obrożę w kolorach czerwonym i białym lub niebieskim. Ważną umiejętnością jest tzw. brassok, czyli skok na zająca. Ocenie podlega również zakończenie polowania. Kiedy zając wpada na metę, psy powinny go złapać, szarpnąć i przytrzymać łapami. Niedopuszczalne jest tarmoszenie ofiary. Wyścigi terenowe chartów odbywają się obecnie pod patronatem FCI. Organizuje ona raz w roku mistrzostwa świata i Europy.
- Mimo że dogtrekking i canicross często uznaje się za ten sam sport, a same słowa używane są zamiennie, to trzeba rozróżnić, że są to dwa odrębne psie sporty. Dogtrekking jest dyscypliną, w której biorą udział człowiek, pies/psy, inni zawodnicy, uprawianą w dzikich górskich terenach. Przyjęto, że trekking z psem jako dyscyplina pochodzi od entuzjastów wspinaczki w Górach Skalistych (USA), którzy postanowili wspinać się i pokonywać trudne tereny ze swoimi czworonożnymi przyjaciółmi.
- Canicross to dyscyplina wywodząca się z tradycji krajów północnych, m.in. Skandynawii, gdzie wykorzystywano psy do ciągnięcia zaprzęgów oraz wyścigów sań. Jednak w przypadku tego sportu na końcu linki znajdują się nie sanie, a sam człowiek. Pies biegnie przodem ubrany w specjalne szelki, do których przypięta jest linka wyposażona w odpowiedni elastyczny amortyzator. Natomiast zawodnik ma na biodrach uprząż, która przenosi energię psiego towarzysza i ułatwia człowiekowi bieg.
- Dogfrisbee jest cieszącym się coraz większą popularnością psim sportem polegającym na łapaniu przez psa dysku (frisbee). Dysk rzucany jest przez handlera (rzucającego opiekuna), a pies ma za zadanie złapać go i przynieść opiekunowi. Sport ten od zwykłego aportowania odróżnia przede wszystkim odpowiednia technika. W dogfrisbee liczą się nie tylko umiejętności aportowania przez psa – ważna jest również jego forma i zwinność. Duże znaczenie odgrywają także umiejętności handlera, który, obok opanowania, powinien wykazywać się bardzo dużą precyzją.
- Agility tosport, w którym pies prowadzony przez swojego przewodnika głosowymi i ruchowymi komendami musi pokonać bezbłędnie i jak najszybciej specjalny tor przeszkód. Pies, nie znając ich układu przed startem, ma za zadanie zaliczyć je w odpowiedniej kolejności. Natomiast przewodnik ma możliwość wcześniejszego zapoznania się z układem toru i jego zadaniem jest sprawne poprowadzenie psa. W czasie pokonywania toru obowiązkowe jest zaliczanie tzw. strefy kontaktu, np. pies, wbiegając na równię pochyłą, nie może od razu skoczyć na jej szczyt, ale musi zaliczyć tę strefę – choćby jedną łapą. Psy oceniane są przez sędziów w kategoriach dostosowanych do ich wielkości. Dla mniejszych psów poprzeczki są niższe, dla większych odpowiednio wyższe (kategorie small, medium i large). Pierwotnie sport ten zyskał popularność jako przerywnik w czasie zawodów jeździeckich.
- Obedience (angielska nazwa „obedience” oznacza „posłuszeństwo”) to dyscyplina obejmująca zadania szkoleniowe, które w Polsce znajdują się w programie szkoleniowym psów ratowniczych. Niektóre z nich pokrywają się z podstawowym szkoleniem psa, ponieważ podczas treningu obedience również stosuje się takie komendy, jak: „Do nogi!”, „Na miejsce!”, „Siad!” czy „Zostań”. Obedience jest trenowane wyłącznie poprzez pozytywne wzmocnienie, nagrodę i uwagę. Niepożądane zachowanie psa jest ignorowane, pożądane natomiast zostaje wzmacniane nagrodą i aprobatą. Trening obedience jest często łączony z użyciem klikera. Każda prawidłowa reakcja psa jest zaznaczana jednym kliknięciem, a następnie nagradzana. Dokładność w wykonywaniu zadań, uwaga i motywacja psa oraz doskonała interakcja pomiędzy psem a opiekunem to cele szkolenia obedience i kryteria oceny w turnieju.
- Pierwszą osobą, która wystąpiła, „tańcząc” z psem, była Mary Ray z Anglii podczas Crufts (corocznej międzynarodowej wystawy psów rasowych w Wielkiej Brytanii) w 1990 roku. Jednak początki Dog dancing według niektórych źródeł notuje się już w latach 80. Najprościej dog dancing określić można jako taniec z psem. Sam termin jest jednak niedokładny, a oglądając pokazy, skłaniamy się raczej ku nazwie „psie posłuszeństwo w rytm muzyki” i nie chodzi tu oczywiście o uczenie psa kroków do walca czy rumby. Jest to bardziej sportowe posłuszeństwo – wykonywanie przez psa sztuczek podyktowanych naszą wyobraźnią w rytm muzyki.
- Dummy to aportowanie z 15-km dummika (wałka, tzw. sztucznego aportu, o wadze ok. 0,5 kg) – odnalezienie go i powrót do właściciela. Praca z psem na dummy ma za zadanie doskonalenie jego wrodzonych cech do aportowania, naukę współpracy z człowiekiem i udoskonalenie posłuszeństwa zarówno w bliskim kontakcie, jak i na odległość. W Polsce organizowane są zawody dummy. Mogą w nich wziąć udział wyłącznie psy z grupy retrieverów.
- Bikejoring jest dyscypliną sportu zaprzęgowego. Pies lub dwa psy wspólnie ciągną rower opiekuna. Do tego sportu nadają się psy silne fizycznie o odpowiedniej wielkości. Najszybsze w tej dyscyplinie sportu są psy rasy greyster, która jest mieszanką wyżła i greyhounda.
- Flyball towyścigi psich sztafet, gdziena dwóch równoległych torach przeszkód rywalizują dwie psie sztafety. Każda psia drużyna składa się z 4–6 psów. Dwa identyczne zestawy przeszkód stoją w niewielkiej odległości od siebie. Przewodnik ustawia się z psem na starcie i na dany znak wypuszcza zawodnika, który biegnie, pokonując cztery przeszkody. Następnie wskakuje na boks i łapie wystrzeloną piłkę. Potem wraca tą samą drogą. Bieg jest zaliczony, jeśli pies bezbłędnie pokona przeszkody i nie upuści piłki. Po przekroczeniu linii mety startuje kolejny zawodnik sztafety.
- Rally-Obedience jest alternatywą dla sportowego posłuszeństwa, jakim jest obedience. Rally-O zwane jest często posłuszeństwem na luzie, sport ten zawiera również elementy agility, co gwarantuje zdobycie dodatkowych umiejętności oraz więcej zabawy. Na zawodach przewodnik z psem mają do pokonania specjalnie przygotowany tor, na którym znajdują się różnego rodzaju stacje – ćwiczenia podobne do tych w standardowym obedience. W odróżnieniu od zawodów obedience, w Rally-O przewodnik może w różnoraki sposób chwalić i zachęcać psa do współpracy, co też pomaga początkującemu zawodnikowi w odniesieniu sukcesu. Ideą Rally-O jest zachęcenie do pracy z psem wszystkich członków rodziny, dlatego w zawodach mogą uczestniczyć zarówno dorośli, jak i dzieci. W zajęciach mogą brać udział czworonogi wszystkich ras, psy wielorasowe, szczeniaki (od 6. miesiąca życia) oraz psy starsze (powyżej 8. roku życia), a nawet psy ze stwierdzoną niepełnosprawnością, która nie ogranicza możliwości uczenia się zwierzęcia. Dla takich psów ćwiczenia Rally-O mogą stać się doskonałą formą aktywności i stymulacji utrzymującą psa w dobrej kondycji psychofizycznej.
- Nosework polega na rozpoznaniu i znalezieniu przez psa zapachu oraz wskazaniu opiekunowi miejsca znalezienia. Musi to tak zrobić, aby przewodnik miał pewność, że pies dobrze wybrał i mógł zasygnalizować ten fakt egzaminatorowi słowem „alarm” lub przez podniesie ręki. Przewodnik musi tak wytrenować psa, by ten wskazywał mu to w charakterystyczny sposób. Nie chodzi tu tylko o samo szukanie zapachu, ale też o relację z psem – komunikację, nauczenie go, jak ma pokazać, że w danym miejscu jest zapach, który opiekun chce, aby pies wskazał. Egzaminy uprawniają do startu w zawodach w poszczególnych klasach i w konkretnych kategoriach. Zawody na sali należą do tych łatwiejszych. Trudniejsze są zawody w terenie, gdzie na psa może czekać wiele rozproszeń. W tym sporcie liczy się też czas.
- Obrona to szkolenie psa obronnego mające na celu uzyskanie wysokiej karności i szczególnej relacji psa z przewodnikiem. Celem szkolenia jest również rozwijanie popędu łowieckiego w taki sposób, aby dopingować psa do zabawy z pozorantem. Jest ona częścią egzaminu IPO (Internetional Prüfungs Ordnung) – międzynarodowego egzaminu składającego się z trzech części: A – tropienie, B – posłuszeństwo, C – obrona. Taki test daje nam dokładny pogląd na temperament psa oraz na jego wszechstronność.
- Wystawa psów rasowych jest imprezą organizowaną przez organizację kynologiczną, mającą na celu zgromadzenie psów rasowych w określonym miejscu i czasie oraz dokonanie ich prezentacji i oceny. Wystawy psów przebiegają zgodnie z regulaminem. Podczas pokazów pies musi zostać zaprezentowany w określony sposób i jest porównywany z innymi psami. Oceną psów podczas wystawy zajmują się sędziowie kynologiczni. Pod uwagę brany jest zarówno wygląd zewnętrzny psa (eksterier), jak i jego cechy psychiczne. Efektem oceny jest przyznanie psu określonej noty, a dodatkowo możliwe jest przyznanie tytułu, który otrzymuje najlepszy z porównywanych psów w danej grupie. Przyznane oceny decydują o tym, czy pies lub suka będą mogły być w przyszłości wykorzystane do reprodukcji. Inną rolą wystaw jest wymiana doświadczeń pomiędzy hodowcami, poznawanie ras, a także spotkanie towarzyskie osób o podobnych zainteresowaniach.
- Celem Dog fitness jest poprawa kondycji psa oraz jego koordynacji ruchowej. Przeznaczony jest nie tylko dla psów sportowych, pracujących czy wystawowych, ale również dla psów rodzinnych, szczeniąt i psich seniorów.
tekst Magdalena Świątkowska | foto prywatne archiwum Norbert Klimek
Magdalena Świątkowska – Behawiorysta Centre of Applied Pet Ethology (COAPE). Członek Stowarzyszenia Behawiorystów i Trenerów COAPE. Trener psów. Miłośniczka molosów, a prywatnie właścicielka dwóch bokserek: 6-letniej Tosi i 16-miesięcznej Whoopi.
Zachęcamy również do lektury dotychczas opublikowanych artykułów z najnowszego numeru (85/2023):
Lublin ponownie stolicą – z Beatą Stepaniuk-Kuśmierzak, Zastępczynią Prezydenta Miasta Lublin ds. Kultury, Sportu i Partycypacji, Pełnomocniczką Prezydenta ds. Europejskiej Stolicy Młodzieży, rozmawiali Anna Ignasiak i Piotr Nowacki | lajf.info/lublin-ponownie-stolica/
Latajmy z Lublina! – z prezesem Portu Lotniczego Lublin Andrzejem Hawrylukiem rozmawia Piotr Nowacki | lajf.info/latajmy-z-lublina/
Z Dziennika Coacha: “Jak zwinnie stać się Top of the Top w swojej branży” – Dorota Piwońska | lajf.info/z-dziennika-coacha-jak-zwinnie-stac-sie-top-of-the-top-w-swojej-branzy/
Setna umowa Lubelskiego Regionalnego Funduszu Rozwoju na wsparcie przedsiębiorców | lajf.info/setna-umowa-lubelskiego-regionalnego-funduszu-rozwoju-na-wsparcie-przedsiebiorcow/
“Szpagat” – Łukasz Kubiak | lajf.info/szpagat/
