Lublin miastem przyjaznym osobom niepełnosprawnym

19 marca w Urzędzie Miasta odbyła się konferencja prasowa w sprawie wsparcia osób niepełnosprawnych. Miasto w 2019 roku przeznaczy ponad 70 mln zł na działania na rzecz tych osób. To priorytetowy element strategii na rzecz tworzenia w Lublinie systemowych rozwiązań w zakresie wspierania funkcjonowania w życiu społecznym osób z niepełnosprawnościami i ich rodzin, z uwzględnieniem wszystkich obszarów ich aktywności i dostępności.

Priorytetem są działania na rzecz dostępności przestrzeni publicznej w mieście:

• infrastruktura drogowa i komunikacyjna (ścieżki, chodniki, infrastruktura komunikacji miejskiej) dostosowane do potrzeb osób niepełnosprawnych;

• infrastruktura kulturalna, sportowa, rekreacyjna służąca wspieraniu aktywności zawodowej, kulturalnej i sportowej osób z niepełnosprawnościami.

– Lublin podejmuje coraz więcej działań na rzecz zwiększenia uczestnictwa osób z niepełnosprawnościami w życiu społecznym, są to dla nas zadania priorytetowe. Oferujemy szeroki zakres uprawnień gminnych, takich jak udogodnienia w zakresie strefy płatnego parkowania, czy bezpłatne i ulgowe przejazdy komunikacją miejską dla osób z niepełnosprawnościami i ich opiekunów. Planujemy także wprowadzić zwolnienie z odpłatności za pobyt w żłobkach dzieci z niepełnosprawnością. – mówi Monika Lipińska, Zastępca Prezydenta Miasta ds. Społecznych.

W działaniach społecznych kładziemy nacisk na wspieranie samodzielnego życia osób niepełnosprawnych w środowisku zamieszkania, jako prymatu nad opieką całodobową instytucjonalną, poprzez:

• realizację szerokiej gamy usług opiekuńczych i specjalistycznych usług opiekuńczych (w tym usługi pielęgniarskie, terapeutyczne, psychologiczne);

• kontynuację usługi asystenta osoby z niepełnosprawnością finansowanej ze środków własnych miasta, w tym także dla dzieci, dostępnej 7 dni w tygodniu także w formie na telefon, tymi działaniami objętych jest 150 osób rocznie;

• rozwój mieszkań chronionych i wspomaganych;

• bezpłatne koperty dla osób posiadających kartę parkingową i preferencyjny abonament 50 zł na rok dla kierowców posiadających kartę parkingową w Strefie Płatnego Parkowania,

• realizację wsparcia indywidualnego osób niepełnosprawnościami w zakresie aktywizacji społeczno- zawodowej (dofinansowania do sprzętu, do nauki na poziomie szkoły wyższej, likwidacji barier architektonicznych, programy celowe np. Aktywny Samorząd itp.);

• współpracę z organizacjami pozarządowymi (wsparcie działalności na rzecz osób niepełnosprawnych, udostępnianie pomieszczeń i lokali na działalność na preferencyjnych warunkach, współpraca przy projektach partnerskich finansowanych ze źródeł zewnętrznych w zakresie wsparcia aktywizacji społeczno – zawodowej ON).

Bardzo istotnym zadaniem jest także systematyczny rozwój infrastruktury wspierająco – terapeutycznej, w tym trwające obecnie inwestycje:

• budowa mieszkań wspomaganych,

• specjalistycznego ośrodka wsparcia dziennego dla osób z niepełnosprawnością intelektualną,

• rodzinnych domów pomocy,

• ośrodka dziennego dla osób z zaburzeniami pamięci i schorzeniami otępiennymi.

I. 2019 r – budżet przeznaczony na działania na rzecz osób z niepełnosprawnościami w rożnych formach- 70 374 763 zł, w tym:

Środki własne na realizacje Programu działań na rzecz niepełnosprawnych mieszkańców Miasta Lublin na lata 2016-2020 – 1 547 614 zł, w tym na:

1. inicjatywy Miasta Lublin na rzecz osób z niepełnosprawnościami (w tym: Gala „Aktywni z Lublina”, Targi Aktywności Osób niepełnosprawnych)

2. wsparcie organizacji pozarządowych

3. asystent osoby niepełnosprawnej

4. dofinansowanie ze środków własnych do funkcjonowania warsztatów terapii zajęciowej na terenie Lublina oraz środki na pokrycie kosztów rehabilitacji mieszkańców Lublina w WTZ poza miastem

5. dofinansowanie indywidualnych przewozów osób niepełnosprawnych.

Inne środki własne: 57 153 727, w tym na:

1. dowożenie dzieci z niepełnosprawnościami do szkół

2.mieszkania chronione przy DPS im. Jana Pawła II w Lublinie

3. koszt Ośrodków wsparcia prowadzonych przy ul Poturzyńskiej i Zbożowej

4. usługi opiekuńcze i specjalistyczne usługi opiekuńcze

5. koszty utrzymania mieszkańców w lubelskich DPS ach i poza Lublinem

Środki pozyskane w ramach projektów zewnętrznych

1.Bank usług środowiskowych – wartość projektu w 2019 roku – 2 944 819,00 zł.

Środki zewnętrzne:

• PFRON – 8 728 603 zł

• PFRON -Aktywny Samorząd (wartość na 2019 roku uzależniona od złożonych wniosków) ( w 2018 r – 773 304,55 zł zgodnie z umową zawartą w 2018 roku)

Dodatkowo:

Środki pozyskane na aktywizację zawodową w dyspozycji Miejskiego Urzędu Pracy

-7 536 167,05 zł na finansowanie programów na rzecz promocji zatrudnienia, łagodzenia skutków bezrobocia i aktywizację zawodową;

-12 783 386,10 zł na realizację projektów współfinansowanych ze środków unijnych Ogółem Samorząd Miasta Lublin otrzymał na 2019 r. do dyspozycji środki Funduszu Pracy w kwocie 20 106 800 zł.

Złożone zapotrzebowanie W ramach „Programu wyrównywania różnic między regionami III”

W ramach „Programu wyrównywania różnic między regionami III” złożony został wniosek o pozyskanie środków PFRON na zakup pojazdów do przewozu osób niepełnosprawnych dla trzech placówek pomocy społecznej w Lublinie: Domu Pomocy Społecznej dla Osób Niepełno-sprawnych Fizycznie przy ul. Kosmonautów 78, Dom Pomocy Społecznej im. Matki Teresy z Kal-kuty przy ul. Głowackiego 26 oraz Zespołu Ośrodków Wsparcia przy ul. Lwowskiej 28 (środki wnio-skowane łącznie 224 300 zł).

Po raz pierwszy Miasto Lublin wystąpiło w ramach ww. Programu o dodatkowe środki PFRON na zadania z zakresu rehabilitacji zawodowej (tzw. obszar G, kwota 75 000 zł), które uzupełnią środki przyznane zgodnie z algorytmem na aktywizację zawodową osób niepełnosprawnych.

II. Wsparcie indywidualne osób niepełnosprawnych

Miasto Lublin otrzymało w 2019 roku środki na wsparcie rehabilitacji zawodowej i społecznej osób niepełnosprawnych ze środków PFRON w kwocie 8 728 603 zł. Proponowany podział środków uzyskał pozytywną opinię Społecznej Rady Niepełnosprawnych i jest przedłożony do uchwalenia przez Radę Miasta 28 marca:

1.rehabilitacja zawodowa realizowana przez Miejski Urząd Pracy 300 000 zł,

Od początku stycznia br. trwa przyjmowanie wniosków na powyższe zadania w zakresie wsparcia indywidualnego osób niepełnosprawnych, w tym na:

1. dofinansowanie uczestnictwa w turnusach rehabilitacyjnych,

2. dofinansowanie zaopatrzenia w sprzęt rehabilitacyjny, przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze,

3. likwidację barier architektonicznych.

Wnioski są przyjmowane na bieżąco w Dziale ds. osób niepełnosprawnych MOPR przy ul. Diamentowej 2, a rozpatrywane będą po podziale środków na poszczególne zadania, którego uchwałą dokona Rada Miasta Lublin na marcowej sesji.

Szczegółowe informacje dostępne są na stronie internetowej MOPR www.mopr.lublin.eu oraz Urzędu Miasta Lublin www.lublin.eu

2. „Aktywny Samorząd” – Miasto Lublin po raz kolejny przystąpi do realizacji programu

aplikując o środki PFRON na 2019 roku – środki na kolejną edycję poszczególnych modu-łów zostaną przyznane w terminach wyznaczonych przez PFRON.

Wnioski będą przyjmowane w Dziale ds. Osób Niepełnosprawnych MOPR przy ul. Diamentowej 2. Moduł II- pomoc w uzyskaniu wykształcenia na poziomie wyższym – termin składania wniosków od 4 marca do 30 marca 2019 roku na semestr letni.

Moduł I – dofinansowanie indywidualnych potrzeb w obszarach zaplanowanych w programie – t ermin składania wniosków o dofinansowanie od 15 kwietnia do 31 sierpnia 2019 roku.

W ramach działań dotyczących programu ,,Aktywny samorząd” w 2019 roku realizowane będą następujące formy wsparcia:

Moduł II obejmuje pomoc w uzyskaniu wykształcenia na poziomie wyższym, adresowany do osób ze znacznym lub umiarkowanym stopniem niepełnosprawności, pobierających naukę w: szkole policealnej, kolegium, szkole wyższej (studia pierwszego stopnia, studia drugiego stopnia, jednolite studia magisterskie, studia podyplomowe lub doktoranckie prowadzone przez szkoły wyższe w systemie stacjonarnym lub niestacjonarnym, wieczorowym, zaocznym lub eksternistycznym, w tym również za pośrednictwem Internetu), a także osób, które przewód doktorski otworzyły poza studiami doktoranckimi.

Kwota dofinansowania kosztów nauki (na semestr/półrocze) wynosi w przypadku:

dodatku na pokrycie kosztów kształcenia – do 1.000 zł,

dodatku na uiszczenie opłaty za przeprowadzenie przewodu doktorskiego do 4.000 zł,

opłaty za naukę (czesne) – dofinansowanie powyżej kwoty 3.000 zł jest możliwe, jeśli wysokość przeciętnego miesięcznego dochodu Wnioskodawcy nie przekracza kwoty 764 zł (netto) na osobę.

Dodatek na pokrycie innych kosztów kształcenia ma charakter progresywny i motywacyjny Wysokość faktycznie udzielonego dodatku jest uzależniona od poziomu nauki i postępów w nauce.

Dodatek może być zwiększony, nie więcej niż o:

700 zł – w sytuacjach, które określi samorząd powiatowy,

500 zł – w przypadku, gdy osoba niepełnosprawna ponosi koszty z tytułu pobierania nauki poza miejscem zamieszkania,

300 zł – w przypadku, gdy osoba niepełnosprawna posiada Kartę Dużej Rodziny,

300 zł – w przypadku, gdy osoba niepełnosprawna pobiera naukę jednocześnie na dwóch (lub więcej) kierunkach studiów/nauki,

200 zł – w przypadku, gdy osoba niepełnosprawna studiuje w przyspieszonym trybie

300 zł – w przypadku, gdy wnioskodawcą jest osoba poszkodowana w 2018 lub w 2019 roku w wyniku działania żywiołu lub innych zdarzeń losowych,

300 zł – w przypadku, gdy wnioskodawca korzysta z usług tłumacza języka migowego (wprowadzone w tym roku).

Istnieje możliwość refundacji kosztów czesnego poniesionych przed zawarciem umowy wyłącznie w ramach aktualnie trwającego roku szkolnego/akademickiego.

Moduł I

W roku 2019 w zadaniach już wcześniej realizowanych nastąpiło zwiększenie kwot dofinansowania:

zakup/montaż oprzyrządowania samochodu dla osoby z dysfunkcją narządu ruchu – dofinansowanie w 2019 roku zwiększone z kwoty 8.000 zł do 10.000 zł, pomoc w uzyskaniu prawa jazdy kategorii B:

• • koszty kursu i egzaminów (oraz jazd doszkalających) – z kwoty 1.600 zł do 2.100 zł, zakup sprzętu elektronicznego lub jego elementów i oprogramowania:

• • dla osoby niewidomej – zwiększenie kwoty z 20.000 zł do 24.000 zł, z czego na urządzenia brajlowskie, z kwoty 12.000 zł do 15.000 zł,

• • dla pozostałych osób z dysfunkcją narządu wzroku – z 8.000 zł do 9.000 zł w 2019 r.,

pokrycie kosztów utrzymania sprawności technicznej posiadanego skutera/wózka inwalidzkiego o napędzie elektrycznym – z 3.000 zł do 3.500 zł.

W pozostałych zadaniach maksymalna kwota dofinansowania wynosi:

pomoc w uzyskaniu prawa jazdy różnych kategorii:

dla kosztów kursu i egzaminów kategorii innej niż „B” – 3.500 zł, dla kosztów usług tłumacza migowego – 500 zł,

zakup/montaż oprzyrządowanie samochodu dla osób z dysfunkcją słuchu – 4.000 zł,

szkolenia z obsługi zakupionego sprzętu (osoby z dysfunkcją narządu słuchu) – 3.000 zł,

zakup sprzętu elektronicznego lub jego elementów, oprogramowania osoby z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności – 6.000 zł,

zakup sprzętu elektronicznego lub jego elementów, oprogramowania osoby z dysfunkcją narządu słuchu – 2.500 zł,

utrzymanie sprawności technicznej sprzętu elektronicznego zakupionego w programie 1.500 zł,

zakup skutera inwalidzkiego o napędzie elektrycznym lub oprzyrządowania elektrycznego do wózka ręcznego – 5.000 zł.

Wyznaczono minimalny, wymagalny udział własny w przypadku nowych zadań w Module I:

zakup/montaż oprzyrządowania samochodu dla osób z dysfunkcją słuchu – 15%, pomoc w uzyskaniu prawa jazdy różnych kategorii – 25%,

zakup sprzętu elektronicznego lub jego elementów, oprogramowania: 10% lub 30%, utrzymanie sprawności technicznej sprzętu elektronicznego zakupionego w ramach programu – 10%,

zakup skutera inwalidzkiego o napędzie elektrycznym lub oprzyrządowania elektrycznego do wózka ręcznego – 35%.

W ubiegłym roku w Module I zawarto i rozliczono 57 umów na kwotę 146 300 zł. Na wnioski złożone w 2018 roku w ramach Modułu II zawarto 260 umów na kwotę 627 000 zł, które zostaną rozliczone do kwietnia 2019 roku (zgodnie z umową z PFRON łączna kwota wynosi 773 304 zł).

Szczegółowe informacje dostępne są na stronie internetowej MOPR: www.mopr.lublin.eu oraz w siedzibie Działu ds. osób niepełnosprawnych MOPR przy ul. Diamentowej 2. 

Środki własne samorządu w ramach miejskiego Programu działań na rzecz niepełnosprawnych mieszkańców na lata 2016-2020. Miasto na działania z zakresu rehabilitacji społecznej i realizację „Programu działań na rzecz niepełnosprawnych Mieszkańców Miasta Lublin na lata 2016-2020” corocznie przeznacza środki własne. W tym roku jest to kwota 1547 614 zł, w tym między innymi na:

1. Wsparcie organizacji pozarządowych działających na rzecz osób niepełnosprawnych w formie zadań zlecanych: 200 000 zł.

Po rozstrzygnięciu konkursu już od kwietnia osoby niepełnosprawne będą mogły korzystać z inicjatyw realizowanych przez organizacje pozarządowe. Do 15 kwietnia na stronach miasta zostanie podana wiadomość jakie organizacje w tym roku otrzymały dofinansowanie na zadania takie jak:

kształtowanie pozytywnych postaw wobec osób z niepełnosprawnościami rozwijanie pasji i zainteresowań osób niepełnosprawnych,

prowadzenie zajęć edukacyjnych dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnej, rehabilitacja osób niepełnosprawnych,

programy promujące osiągnięcia osób niepełnosprawnych,

umożliwienie zdobycia niezbędnego doświadczenia zawodowego osobom niepełnosprawnym,

2. Realizacja usługi asystenta osoby niepełnosprawnej – 180 000 zł

Miasto Lublin już siódmy rok zapewnia osobom z niepełnosprawnościami możliwość skorzystania z usług asystenta, w tym asystenta dziecka z niepełnosprawnością. Wcześniejsze edycje tego zadania pokazały, że spełnia ono oczekiwania niepełnosprawnych mieszkańców naszego miasta jak i stanowi odpowiedź na wyniki diagnozy potrzeb dokonanej przez lubelskie organizacje pozarządowe.

W tym roku nie został ogłaszany konkursu na to zadanie, ponieważ zostało ono ujęte w Wieloletniej Prognozie Finansowej i zawarte 2 lata temu umowy realizowane będą przez 3 lata.

Praca asystenta polega przede wszystkim na towarzyszeniu i wspieraniu osób niepełnosprawnych w codziennych czynnościach, których dotychczas samodzielnie nie mogły wykonywać. Pomoc ta może obejmować towarzyszenie przy załatwianiu spraw urzędowych, robieniu zakupów, zaspokajaniu potrzeb kulturalnych, sportowych, rekreacyjnych oraz realizacji zainteresowań i pasji. Asystent może pomagać osobie niepełnosprawnej w przemieszczaniu się do miejsc pracy, nauki, rehabilitacji, terapii i leczenia, odbywania się kursów czy szkoleń, czy też kultu religijnego. Zadaniem asystenta jest również wspieranie osoby niepełnosprawnej w uzyskiwaniu pomocy ramach dostępnych w Lublinie świadczeń dla osób niepełnosprawnych.

Nadal (tak jak w latach ubiegłych) istnieje możliwość zabezpieczenia usług asystenta dla niepełnosprawnych dzieci. W tym przypadku działania asystenta osoby niepełnosprawnej koncentrują się na pomocy dzieciom w przemieszczaniu się do miejsc świadczenia terapii i rehabilitacji, czy też zajęć pozalekcyjnych i hobbystycznych, realizatorem są na zlecenie miasta dwie organizacje pozarządowe. Umowy określają objęcie corocznie 150 osób usługami asystentów.

Szczegółowe informacje:

www.lublin.eu oraz www.mopr.lublin.eu

Fundacja Fuga Mundi http://www.ffm.pl/o

Polski Związek Niewidomych http://pzn.lublin.pl/

IV. Projekt ze środków zewnętrznych wspierający funkcjonowanie w życiu codziennym osób z niepełnosprawnościami w środowisku domowym

Projekt Bank usług środowiskowych – celem głównym projektu jest wzrost dostępności wysokiej jakości usług społecznych, w szczególności w formach zdezinstytucjonalizowanych.

Projekt obecnie realizowany jest poprzez następujące działania:

usługi opiekuńcze uzupełniające – obecnie korzysta 100 osób; usługi opiekuńcze nocne – obecnie korzysta 40 osób;

asystent osoby niepełnosprawnej – obecnie korzysta 30 osób.

Dodatkową formą wsparcia od czerwca do września 2019 r. będą działania integracyjno – kultural-ne- skierowane do 50 osób. W ramach powyższego wsparcia przewidziano cykliczne spotkania o charakterze warsztatowym obejmujące m.in: profilaktykę zdrowotną, spotkania z dietetykiem, pierwszą pomoc przedmedyczną, dbanie o wizerunek zewnętrzny i zajęcia relaksa-cyjne.

• czas realizacji projektu: od 01.09.2018 r. do 31.12.2020 r.

• koszty projektu ogółem wynoszą: 5 811 267,00 zł

• Wartość projektu w 2019 r. – 2 944 819,00 zł

Szczegółowe informacje u realizatora projektu tj. w MOPR Lublin przy ul. Koryznowej 2d, pod nu-merem tel. 81 466 53 00 oraz na stronie internetowej: www.mopr.lublin.eu

22. Projekty na rzecz aktywizacji zawodowej, w tym dla osób z niepełnosprawnością w Miejskim Urzędzie Pracy

1. Projekt pn. „Aktywizacja zawodowa osób bezrobotnych w wieku 30 lat i więcej zarejestrowanych w Miejskim Urzędzie Pracy w Lublinie (V)” Realizowane wsparcie:

poradnictwo zawodowe, pośrednictwo pracy, szkolenia, staże, wyposażenie/doposażenie stanowiska pracy dla skierowanego bezrobotnego, prace interwencyjne, jednorazowe środki na podjęcie działalności gospodarczej.

Okres realizacji: 01.01.2019 r. – 31.03.2020 r.

wartość projektu w 2019: 5 547 748,03 zł

2. Projekt ” Aktywizacja młodych pozostających bez pracy w mieście Lublin (IV) W ramach projektu realizowane są:

szkolenia indywidualne, staże, wyposażenie lub doposażenie stanowiska pracy, jednorazowe środki na podjęcie działalności gospodarczej, bony na zasiedlenie.

Termin realizacji: 01.07.2018 r. – 31.12.2019 r.

wartość projektu na 2019: 7 235 638,07 zł

W ww. projektach mogą również uczestniczyć osoby niepełnosprawne natomiast nie są to projekty skierowane tylko do tej kategorii osób.

Osoby zainteresowane uczestnictwem w projekcie zapraszamy do siedziby Miejskiego Urzędu Pracy w Lublinie, ul. Niecała 14, 20-080 Lublin, pokój nr 1 (parter), tel. kontaktowy 81 466-52-52. Szczegółowe informacje na stronach MUP.

VI. Zatrudnianie osób z niepełnosprawnościami

Miasto Lublin jest samorządem, dla którego jednym z priorytetów jest dbałość o zwiększanie dostępu do zatrudnienia osobom z różnymi rodzajami niepełnosprawności.

Dzięki realizacji polityki kadrowej przyjaznej dla osób niepełnosprawnych umożliwiającej równy dostęp do zatrudnienia, wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych w Urzędzie Miasta Lublin w ciągu ostatnich lat wzrósł z poziomu 2,56% ogółu zatrudnionych w roku 2006 (24 osoby) do poziomu 8% ogółu zatrudnionych (101 osób) w roku 2018 (według stanu na dzień 31 grudnia 2018 roku). Poziom zatrudnienia osób niepełnosprawnych wzrósł także w jednostkach podległych: Miejskim Ośrodku Pomocy Rodzinie 7,16%, Zarządzie Transportu Miejskiego 3,44%, Zarządzie Dróg i Mostów 3,96%, oraz Miejskim Urzędzie Pracy 8, 87%.

VII. Powstanie Wydziału ds. Osób Niepełnosprawnych

Od 1 stycznia 2019 r. powstał z dotychczas funkcjonującego Biura – Wydział ds. Osób Niepełnosprawnych. Konieczność zmiany wynikała z coraz większej liczby zadań i działań dedykowanych osobom z niepełnosprawnościami.

Lokalizacja pozostaje bez zmian, zmieniły się numery telefonów:

Wydział ds. Osób Niepełnosprawnych

ul. Diamentowa 2 pok. 101 – 106

tel.: 81 466 30 80, ion@lublin.eu

Ośrodek Informacji pon. – pt. 7.30-15.30 tel.: 81 466 30 83

Do siedziby przy ul. Diamentowej 2 można dojechać komunikacją miejską, liniami: 19, 25, 38, 50, 157, 160. Obok budynku znajduje się duży parking.

Ułatwienia w Biurze Obsługi Mieszkańców od grudnia 2018 roku.

W Biurze Obsługi Mieszkańców stosuje się udogodnienia dla osób z niepełnosprawnościami, w tym:

• możliwość korzystania z tłumacza języka migowego online;

• ścieżka dotykowa i pasy ostrzegawcze – elementy nawierzchni, które udostępniają przestrzeń publiczną osobom niewidomym i słabowidzącym (przy ul. Wieniawskiej);

• urządzenie Call-Hear dedykowanego osobom mającym trudności w samodzielnym poruszaniu się (system informuje pracownika portierni o oczekującym kliencie, wymagającym pomocy, do urządzenia naprowadza ścieżka z pasów prowadzących i pól uwagi, prowadząca do planu dotykowego z udźwiękowieniem, schody wyróżniono pasem ostrzegawczym),

• cztery największe BOM-y zostały wyposażone w przenośne urządzenia przenośne powiększające tekst 31 razy oraz urządzenia lektorskie – skanujące i odczytujące treść. Zastosowano także system Braille`a na tabliczkach informacyjnych.

Z pomocy tłumacza języka migowego także można korzystać:

• osobiście (tłumacz w Ośrodku Informacji Osób Niepełnosprawnych) lub umówić można się pod adresem tlumaczpjm@lublin.eu lub osobiście w Biurze Obsługi Mieszkańców ul. Wieniawska 14 w Punkcie Informacyjnym w dniach od poniedziałku do piątku w godz. 9:00-15:00

• on line – za pośrednictwem Skype: gdudek.um.lublin.

(Materiały UM Lublin)