W dzisiejszym świecie korzystanie z internetu przynosi wiele korzyści, ale niesie też za sobą poważne zagrożenia związane z oszustwami i atakami cyberprzestępców. Dlatego tak ważne jest, abyśmy byli świadomi tych ryzyk i umieli się przed nimi skutecznie bronić.
Jednym z głównych zagrożeń jest tzw. phishing. Polega on na podszywaniu się przez przestępców pod zaufane instytucje czy osoby w celu wyłudzenia poufnych informacji, takich jak hasła czy numery kart kredytowych. Otrzymując podejrzaną wiadomość e-mail czy klikając w podejrzane linki, możemy narazić się na utratę danych lub środków finansowych. Dlatego ważne jest, aby zawsze sprawdzać źródło otrzymanych wiadomości i unikać klikania w podejrzane linki.
Unikanie niezaufanych źródeł i witryn to także kluczowa zasada. Pobieranie plików czy oprogramowania z zaufanych stron oraz unikanie podejrzanych witryn może uchronić nas przed zainfekowaniem urządzenia. Ostrożność należy też zachować w kontakcie z nieznajomymi osobami w mediach społecznościowych czy wiadomościach natychmiastowych. Oszuści często wykorzystują te kanały do wyłudzania informacji czy rozsyłania złośliwego oprogramowania. Korzystając z internetu, warto również pamiętać o szyfrowaniu komunikacji. Bezpieczne połączenia (https) zapewniają, że nasze przesyłane dane są zaszyfrowane i trudne do przechwycenia przez niepożądane osoby.
Nadmiernie nie udostępniajmy także informacji osobistych w mediach społecznościowych. To, co publikujemy online, może być wykorzystane przez cyberprzestępców do manipulacji lub ataków. Edukacja i świadomość to klucz do skutecznej ochrony. Śledzenie aktualnych informacji o zagrożeniach związanych z cyberbezpieczeństwem pozwala nam być na bieżąco z nowymi technikami ataków i sposobami radzenia sobie z nimi.
Poniżej omówimy najczęstsze aktualne zagrożenia związane z cyberbezpieczeństwem:
1. Fałszywe inwestycje w sieci: Zagrożenia i jak ich unikać.
Cyberprzestępcy coraz częściej próbują przyciągnąć uwagę użytkowników ofertami inwestycyjnymi, które obiecują szybkie zyski. Najczęściej oferowane są inwestycje w nieistniejące waluty cyfrowe, akcje skarbu państwa czy firmy technologiczne. Mogą również wykorzystywać fałszywe reklamy w mediach społecznościowych, reklamy w Google czy bezpośredni kontakt poprzez SMS.
Jak się bronić?
• Jeśli oferta wydaje się zbyt korzystna, aby była prawdziwa, to może być oszustwo. Odradza się reagowania na inwestycje, które obiecują szybkie i bezpieczne zyski.
• Zachowaj czujność, jeśli widzisz znane osoby lub duże instytucje w reklamach. Wizerunek nie zawsze jest potwierdzeniem autentyczności oferty.
• Sprawdź źródło oferty i upewnij się, że jest ono wiarygodne. Skontaktuj się bezpośrednio z firmą lub instytucją, aby zweryfikować informacje.
• Nie udostępniaj podejrzanych ofert swoim znajomym, aby ich nie narażać na straty.
2. Oszustwa związane z płatnościami online: Jak nie dać się oszukać.
Oszustwa internetowe często polegają na próbach przekierowania użytkownika na fałszywe strony płatności lub podszywania się pod znane instytucje. Warto znać kilka podstawowych zasad, aby unikać niebezpieczeństw związanych z płatnościami online.
Jak się bronić?
• Uważaj na linki do płatności otrzymywane przez SMS, e-mail, kod QR lub komunikatory. Zweryfikuj, czy żądanie jest zasadne i czy jesteś pewien tożsamości nadawcy. Sprawdzaj dokładnie, komu płacisz, szczególnie na portalach ogłoszeniowych. Upewnij się, że strona płatności jest autentyczna.
• Uważnie czytaj SMS-y lub komunikaty potwierdzające płatność. Weryfikuj, czy operacja i kwota są zgodne z Twoimi oczekiwaniami.
• Na portalach ogłoszeniowych unikaj przenoszenia komunikacji poza oficjalne kanały komunikacyjne serwisu.
3. Fałszywi konsultanci telefoniczni: Jak ich rozpoznać i nie dać się oszukać?
Cyberprzestępcy często wykorzystują telefon jako narzędzie do oszustw. Podszywają się pod konsultantów różnych instytucji, np. pracowników banku, aby zdobyć informacje lub dokonać manipulacji. Oto kilka sposobów, jak się bronić przed oszustwami telefonicznymi.
Jak się bronić?
• Nie ufaj bezkrytycznie numerowi lub nazwie osoby dzwoniącej. Zawsze zweryfikuj rozmówcę i oddzwoń, korzystając z oficjalnych źródeł kontaktu.
• Nie pozwalaj na zdalne przejęcie kontroli nad swoim komputerem ani nie pobieraj sugerowanego oprogramowania.
• Nie podawaj informacji poufnych podczas rozmów telefonicznych, chyba że jesteś absolutnie pewny tożsamości rozmówcy.
• Jeśli masz wątpliwości, zakończ rozmowę i skontaktuj się z instytucją bezpośrednio przez oficjalny numer telefonu.
4. Phishing: Jak rozpoznawać i unikać prób wyłudzeń danych.
Phishing to technika, w której cyberprzestępcy podszywają się pod zaufane instytucje lub firmy w celu zdobycia poufnych informacji, takich jak hasła, numery kart kredytowych czy dane osobowe. Oto kilka wskazówek, jak nie dać się oszukać phishingowi:
• Uważnie czytaj wiadomości e-mail i sprawdzaj, czy adres nadawcy jest autentyczny. Phishingowcy często używają podobnych adresów, które mogą być trudne do odróżnienia od oryginalnych.
• Nie klikaj na podejrzane linki ani nie pobieraj załączników z wiadomości, zwłaszcza jeśli nie spodziewałeś się takiej wiadomości.
• Unikaj podawania poufnych informacji przez e-mail. Autentyczne instytucje nigdy nie proszą o podanie hasła czy numeru karty kredytowej w wiadomości e-mail.
• Jeśli masz wątpliwości co do autentyczności e-maila, skontaktuj się z firmą lub instytucją bezpośrednio za pomocą oficjalnego kanału komunikacji.
5. Słabe hasła i brak dwuskładnikowej weryfikacji: Jak zabezpieczyć swoje konta online?
Wiele osób korzysta z łatwych do odgadnięcia haseł lub używa tego samego hasła w różnych serwisach internetowych. To otwiera drzwi dla potencjalnych ataków. Warto zadbać o silne hasła i włączyć dwuskładnikową weryfikację (2FA) tam, gdzie to możliwe.
Jak się bronić?
• Używaj długich i unikalnych haseł, które zawierają kombinację liter, cyfr i znaków specjalnych. Unikaj oczywistych haseł, takich jak “123456” czy “password”.
• Nie używaj tego samego hasła w wielu miejscach. Jeśli jeden serwis zostanie zhakowany, inne konta mogą być zagrożone.
Włącz dwuskładnikową weryfikację wszędzie tam, gdzie to możliwe. Daje to dodatkową warstwę ochrony poprzez wymaganie drugiego, niezależnego od hasła, elementu uwierzytelnienia.
6. Aktualizacje oprogramowania: Dlaczego są ważne i jak je przeprowadzać?
Aktualizacje oprogramowania, w tym systemu operacyjnego, przeglądarki internetowej czy aplikacji, są kluczowe dla zachowania bezpieczeństwa. Aktualizacje często zawierają poprawki zabezpieczeń, które pomagają w zapobieganiu atakom.
Jak się bronić?
• Regularnie aktualizuj system operacyjny, oprogramowanie antywirusowe oraz aplikacje używane do przeglądania internetu.
• Włącz automatyczne aktualizacje, jeśli jest to dostępna opcja. To pomoże upewnić się, że zawsze korzystasz z najnowszych zabezpieczeń.
• Pobieraj aktualizacje tylko ze źródeł oficjalnych strony internetowej lub sklepu z aplikacjami. Unikaj korzystania z podejrzanych stron.
7. Bezpieczne korzystanie z sieci publicznych: Jak chronić swoje dane podczas korzystania z WiFi publicznego?
Korzystanie z otwartych sieci WiFi, takich jak w kawiarniach czy lotniskach, może narażać Twoje dane na niebezpieczeństwo. Cyberprzestępcy mogą przechwycić Twoje dane w takich środowiskach.
Jak się bronić:
• Unikaj przekazywania poufnych informacji, takich jak hasła czy numer karty kredytowej, podczas korzystania z otwartych sieci WiFi.
• Jeśli konieczne jest korzystanie z sieci publicznej, zainwestuj w wirtualne sieci prywatne (VPN), które zaszyfrują Twoje połączenie i zwiększą bezpieczeństwo.
• Wyłącz udostępnianie plików i drukarek w ustawieniach udostępniania systemu operacyjnego, aby uniknąć przypadkowego dostępu do Twojego komputera.
8. Edukacja w dziedzinie cyberbezpieczeństwa: Kluczowa rola w zapobieganiu zagrożeniom
Niezwykle ważne jest, aby stale doskonalić swoją wiedzę na temat cyberbezpieczeństwa i informować się o najnowszych zagrożeniach. Edukacja pomaga w identyfikacji potencjalnych zagrożeń oraz podejmowaniu świadomych decyzji online.
• Bądź świadomy najnowszych zagrożeń i sposobów, w jakie działają cyberprzestępcy. Regularnie czytaj wiadomości na temat bezpieczeństwa cybernetycznego.
• Uczestnicz w szkoleniach i warsztatach z zakresu cyberbezpieczeństwa, jeśli są dostępne.
• Dziel się wiedzą z bliskimi, aby pomóc im zrozumieć potencjalne zagrożenia i unikać oszustw.
Zachowanie czujności, zdrowy rozsądek i edukacja są kluczowe w zapobieganiu cyberataków. Pamiętajmy, że zapewnienie własnego bezpieczeństwa w cyberprzestrzeni wymaga ciągłego wysiłku i uważności. Znajomość zagrożeń i stosowanie podstawowych zasad bezpieczeństwa online są kluczowe dla ochrony swoich danych i prywatności. W przypadku, gdy padniemy ofiarą cyberprzestępstwa, możemy zgłosić go za pomocą strony https://incydent.cert.pl/. Zgłoszenia są weryfikowane przez operatorów CERT Polska, którzy reagują na incydenty związane z cyberbezpieczeństwem w trybie 24/7/365, działając w ramach krajowego systemu cyberbezpieczeństwa.
Dr Katarzyna Mazur – adiunkt w Instytucie Informatyki UMCS na Wydziale Matematyki, Fizyki i Informatyki. Posiada doświadczenie w administrowaniu siecią, systemach IT oraz cyberbezpieczeństwie.
Artykuł powstał w ramach cyklu „Okiem eksperta” realizowanego przez Centrum Prasowe UMCS.
foto Bartosz Proll
