„Jest w orkiestrach jakaś siła, lecz ich dzisiaj brak” zaśpiewała w 1970 roku na sopockim festiwalu piosenki Halina Kunicka. Utwór tak spodobał się gościom z Japonii, że zaprosili artystkę na występy do Tokio. Było to bodaj najbardziej spektakularne zaistnienie w świecie polskich orkiestr dętych, choć bez ich bezpośredniego uczestnictwa. W Polsce orkiestry dęte są synonimem uroczystości górniczych na Śląsku, które przez całe lata PRL-u podkreślały znaczenie hucznie obchodzonych tu Barbórek. Każda większa kopalnia miała swoją muzyczną reprezentację, w wielu z nich ten zwyczaj nadal jest kultywowany. Również na Lubelszczyźnie ruch orkiestrowy jest mocno pielęgnowany. Znakomitą orkiestrą szczyci się lubelska kopalnia Bogdanka, która uświetniła swoim występem m.in. debiut spółki na parkiecie Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie. Ale orkiestry dęte na Lubelszczyźnie to również Mełgiew, Szastarka, Strzyżewice, Lubartów, Potok Górny, Motycz, Borzechów, Aleksandrów i wiele innych miejscowości. Co ciekawe, prawie 50 orkiestr działa przy Ochotniczych Strażach Pożarnych.
Najstarszą orkiestrą dętą na Lubelszczyźnie, która cieszy się niesłabnącą popularnością, jest Orkiestra Dęta Gminy Końskowola, która istnieje od pierwszej połowy XVII wieku. Wprawdzie wydarzenia historyczne przerwały działalność orkiestry, jednak już w drugiej połowie XIX wieku kapela z Końskowoli była znanym i liczącym się zespołem wokalno-instrumentalnym w Polsce, o czym z uznaniem wyrażała się ówczesna prasa. Orkiestra nadal jest w dobrej formie i czynnie udziela się w uroczystościach państwowych, kościelnych i strażackich na terenie całego powiatu puławskiego.
Orkiestra to wieloletnia tradycja, która łączy pokolenia. Dlatego w lokalnych orkiestrach dętych nie istnieje podział wiekowy. Gra każdy, i stary, i młody. Wystarczą chęci i próbowanie sił w coraz to nowym repertuarze, orkiestra dęta to nie tylko konkursy i festiwale. To przede wszytskim występy na festynach, podczas uroczystości kościelnych i przy innych okazjach. Więc siłą rzeczy repertuar musi być bogaty.
Instrumenty dęte, które są obowiązkowe w każdej orkiestrze, to instrumenty dęte drewniane, czyli flet, obój, fagot, klarnet, saksofon, instrumenty dęte blaszane, jak trąbka, róg, puzon, tuba, a także instrumenty perkusyjne: werbel, bęben wielki, czynele. Fenomen orkiestry dętej polega na dynamicznym, żywym brzmieniu granej muzyki, która nie pozostaje obojętna na słuchacza. Żadna orkiestra dęta nie obędzie się bez kapelmistrza, który nie tylko dyryguje muzykami, ale dba też o dobrą atmosferę w zespole oraz o profesjonalizm gry. A ponieważ orkiestry dęte to nie tylko dźwięk, ale i wygląd, dlatego wiele zespołów występuje w tradycyjnych strojach, które mają odniesienie do tradycji danej społeczności.
Festiwale Orkiestr Dętych cieszą się dużym zainteresowaniem publiczności. Najstarszy festiwal w Polsce, który propaguje muzykę instrumentów dętych, istnieje już 42 lata i odbywa się w Inowrocławiu. Najbardziej znanym festiwalem na Lubelszczyźnie jest Międzynarodowy Festiwal Orkiestr Dętych w Puławach, który ma miejsce we wrześniu. Biorą w nim udział zespoły z Lubelszczyzny i zza wschodniej granicy. W ubiegłym roku Puławy gościły między innymi orkiestry dęte z Lwowa i Kijowa.
Tekst Monika Kołcz
Foto Daniel Mróz
