Pierwsze wzmianki dotyczące ulicy Złotej pochodzą z początków XVI wieku. Do XVIII wieku ulica funkcjonowała pod nazwą „Dominikańska” i „Do Kościoła św. Stanisława”.
Nazwa
Historycznie, ulica prowadząca z Rynku do kościoła oo. dominikanów nie nazywała się „Złota”. Do XVIII wieku funkcjonowała jako „Dominikańska” lub „Do Kościoła św. Stanisława”.
Rys historyczny
Ulica Złota zawdzięcza swój kształt specyficznemu ukształtowaniu cypla staromiejskiego. Niegdyś przebiegało tędy obniżenie ciągnące się przez Rynek ku ulicy Rybnej aż do ulicy Kowalskiej, zaś wzdłuż obniżenia przebiegały umocnienia lubelskiego grodu obronnego istniejącego na wzgórzu staromiejskim od VIII do X wieku.
Przeniesienie ośrodka osadniczego na wzgórze nie spowodowało całkowitego zaniku osadnictwa na cyplu staromiejskim. W okresie poprzedzającym rozwój miasta średniowiecznego północno-wschodnia część wzgórza należała do lubelskiego archidiakona. Powstanie archidiakonatu datuje się na schyłek wieku XII.
Pierwsze wzmianki źródłowe dotyczące istnienia przy obecnej ulicy Złotej domów mieszkalnych oraz nazwisk ich właścicieli pochodzą dopiero z początku wieku XVI. Jako pierwsza notowana jest kamienica Złota 5. Dom, wówczas już murowany, należał do chełmskiego sędziego ziemskiego, Maciejowskiego. Kolejne kamienice pojawiają się w źródłach do końca wieku XVI.
Najprawdopodobniej już wówczas wszystkie domy stojące przy dawnej ulicy Dominikańskiej były murowane lub przynajmniej posiadały podmurówkę.
Część domów, pierwotnie istniejących jako odrębne budynki, została scalona w ręku jednych właścicieli. Do tych obiektów należą obecne kamienice Złota 2 oraz Złota 6.
Częste zmiany właścicieli spowodowały stopniowe niszczenie kamienic. Jedna z nieruchomości – Złota 4 – została rozebrana. Pod koniec wieku XVIII w miejscu obecnego Domu Złotnika stał plac zastawiony ruderami. W połowie XIX wieku ówczesny właściciel Józef Potocki rozpoczął budowę stajni wraz z powozownią. Nowy dom stanął tam dopiero pod koniec lat sześćdziesiątych XIX wieku, zaledwie parterowy, stopniowo dopiero rozbudowany o piętro.
W czasie II wojny światowej kamienice nie uległy poważnym uszkodzeniom, jednak ich stan stopniowo się pogarszał. W roku 1954, jak większość kamienic Starego Miasta, również część zabudowań ulicy Złotej została objęta programem renowacji elewacji frontowych.
Ciekawostki
Historia lubelskich kamienic niejednokrotnie łączy się z ważnymi dla historii naszego miasta postaciami. Przykład może stanowić kamienica Złota 2, gdzie przed wojną mieszkała Franciszka Arnsztajnowa, polska poetka żydowskiego pochodzenia.
Prawdziwą ciekawostkę stanowi lubelska legenda o starym złotniku i jego młodej niewiernej żonie – złotnik miał mieszkać w kamienicy Złota 4. W tym domu nigdy nie mieszkała wspomniana postać, jednak legenda od wielu lat bawi turystów przyjeżdżających do Lublina.
Opracowała Anna Malik || Redakcja: Monika Śliwińska
Materiały: Ośrodek “Brama Grodzka – Teatr NN”
Literatura
1. Gawarecki H., Gawdzik C., Ulicami Lublina, Lublin 1976.
2. Gryczka B., Kamienica Złota 4 w Lublinie. Skrócona dokumentacja naukowo-historyczna opracowana na zlecenie MZBM w Lublinie, Lublin 1973, mps archiwum KOBIDZ w Lublinie, sygn. 258.
3. Lemeńska E., Kamienica Złota 6 w Lublinie. Dokumentacja naukowo-historyczna opracowana na zlecenie MZBM w Lublinie, Lublin 1973, mps archiwum KOBIDZ w Lublinie, sygn. 260.
4. Malinowska H., Kamienica Złota 2, Dokumentacja naukowo-historyczna opracowana na zlecenie MZBM w Lublinie, Lublin 1973, mps archiwum WUOZ w Lublinie, sygn. 810.
5. Szczęch E., Kamienica Złota 3. Dokumentacja naukowo-historyczna opracowana na zlecenie MZBM w Lublinie, Lublin 1978, mps archiwum KOBIDZ, sygn. 257.db.
6. Szczęch E., Niedzielska M., Kamienica Złota 5 w Lublinie. Dokumentacja naukowo-historyczna przygotowana na zlecenie MZBM w Lublinie, Lublin 1979, mps archiwum KOBIDZ w Lublinie, sygn. 259.
7. Włodarczyk D., Dokumentacja z nadzorów archeologicznych nad pracami ziemnymi związanymi z remontami ulic Złotej i Archidiakońskiej w Lublinie, Lublin 1999, mps archiwum WUOZ w Lublinie, sygn. 22156.
Zobacz też: Rocznica bitwy pod Komarowem
