Jedynym badaniem służącym do potwierdzenia infekcji SARS-CoV-2 jest wykrycie materiału genetycznego wirusa w wymazie z dróg oddechowych za pomocą metody RT-PCR (badanie genetyczne). Badanie to powinno być wykonane u jak największej liczby pacjentów, a w szczególności:
- U osób z objawami klinicznymi sugerującymi infekcję SARS-CoV-2.
- U osób z kontaktu z potwierdzonymi przypadkami COVID-19.
W teorii każdy pacjent podejrzany o infekcję SARS-CoV-2 powinien zostać przebadany metodą RT-PCR, aby zakwalifikować go do grupy pacjentów zdrowych lub chorych, ale takie podejście jest obecnie niemożliwe do realizacji z powodu braku odpowiedniej ilości testów na rynku globalnym i ogromnych wyzwań logistycznych.
W związku z tym rozpoczęto dyskusję o zastosowaniu alternatywnych rozwiązań diagnostycznych. Pierwszą z propozycji jest badanie przeciwciał anty-SARS-CoV-2. Obecnie dostępne są u kilkudziesięciu producentów jakościowe testy kasetkowe, oparte o metodę immmunochromatograficzną, oceniające osobno obecność przeciwciał klasy IgM i IgG. Takie rozwiązania mogą być stosowane jako badanie laboratoryjne, ale także jako badanie POCT i dopuszczają wykonanie badania z próbki krwi żylnej lub krwi kapilarnej pobranej z palca. W ostatnich dniach dostępne stały się także półilościowe badania przeciwciał wykonywane na analizatorach immunochemicznych lub za pomocą metody ELISA, które poszerzają panel dostępnych badań. Te badania półilościowe wykonuje się z próbki krwi żylnej.
Badania serologiczne (jakościowe lub półilościowe), wykrywające przeciwciała skierowane przeciwko wirusowi SARS-CoV-2, nie zostały zwalidowane do rozpoznawania COVID-19. Ich wyniki nie powinny być wykorzystywane jako podstawa do diagnozowania lub wykluczania zakażenia SARS-CoV-2. Nie znaczy to jednak, że badania przeciwciał anty-SARS-CoV-2 są bezużyteczne i nie powinny być stosowane w diagnostyce i badaniach epidemiologicznych COVID-19.
Wynik ujemny nie świadczy o braku infekcji i nie daje podstaw do jej wykluczenia. Wynik ujemny może wystąpić u osoby zakażonej w tzw. okienku serologicznym, czyli okresie po zainfekowaniu kiedy organizm nie zdążył jeszcze wytworzyć przeciwciał odpornościowych lub w przypadkach, gdy czułość testu serologicznego jest niewystarczająca (zbyt niskie stężenie przeciwciał).
Badanie przeciwciał anty-SARS-CoV-2 może być wykorzystane w monitorowaniu pacjentów hospitalizowanych oraz jako badanie epidemiologiczne potwierdzające kontakt z wirusem w przypadku otrzymania dodatniego wyniku.
Dynamika odpowiedzi serologicznej w zakażeniu SARS-CoV-2 nie jest jeszcze dokładnie znana, ale najpewniej dodatnie wyniki badań serologicznych (przeciwciała w klasie IgM), pojawiają się później, niż dodatnie wyniki badania PCR, mniej więcej po 7-10 dniach od zakażenia.
Wyniki dodatnie testu serologicznego są najpewniej spowodowane trwającą lub przebytą infekcją wirusem SARS-CoV-2, ale mogą być także spowodowane przebytą lub trwającą infekcją szczepami koronawirusa innymi niż SARS-CoV-2, takimi jak koronawirus HKU1, NL63, OC43 lub 229E. Aby ostatecznie wykluczyć lub potwierdzić zakażenie SARS-CoV-2 należy wykonać badanie z zastosowaniem diagnostyki molekularnej techniką RT-PCR.
U każdego pacjenta z dodatnim wynikiem badania przeciwciał anty-SARS-CoV-2 powinno zostać wykonane badanie wymazu z dróg oddechowych w kierunku obecności wirusa SARS-CoV-2.
Dr n. med. Tomasz Anyszek
Specjalista diagnostyki laboratoryjnej
Specjalista zdrowia publicznego
Internista
*Pełną wersję artykułu dr n. med. Tomasza Anyszka „Badanie serologiczne w kierunku przeciwciał anty-SARS-CoV-2” można przeczytać
