W dniach 21–24 października 2021 r. odbyły się 52. Ogólnopolskie Spotkania Lalkarzy. Tym razem Chełm gościł to wyjątkowe wydarzenie. Organizatorami byli Wojewódzki Ośrodek Kultury w Lublinie oraz Chełmski Dom Kultury, natomiast połowę kosztów pokryło Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego (za pośrednictwem Narodowego Centrum Kultury). Główny Koordynator Spotkań Iwona Niewczas i Andrzej Osuch z WOK Lublin wraz z Mariuszem Kalmanem, koordynatorem z ramienia ChDK, zadbali o każdy aspekt przedsięwzięcia, kolejny raz potwierdzając jego wysoką rangę.
Głównym celem Spotkań Lalkarzy jest prezentacja spektakli amatorskich lalkowych grup teatralnych. Towarzyszą im specjalistyczne warsztaty z różnych dziedzin takich jak np. budowa lalki, pisanie scenariusza, aranżacja przestrzeni, operowanie światłem i dźwiękiem, animacja przedmiotem. W tym roku z sześciu warsztatów, które w sumie trwały ponad 20 godzin, skorzystało 80 osób. Inspiracją przy realizacji kolejnych premier teatralnych mają być m.in. pokazy metodyczne czyli prezentacja teatrów zawodowych.
Z kolei pokazy metodyczne teatrów zawodowych to nieocenione źródło nauki i inspiracji dla adeptów sztuki lalkarskiej. Mogą podpatrywać doświadczonych artystów, ich warsztat aktorski, sposób animacji lalek, kostiumy, scenografię, by później elementy te, przetworzone, wykorzystywać w swoich przyszłych przedstawieniach. Tym razem mogli uczyć się, oglądając pokazy: Teatru NEMNO (Cyrk Hrynek), Walnego-Teatru (Misterium) oraz Studentów Wydziału Lalkarskiego we Wrocławiu Akademii Sztuk Teatralnych im. St. Wyspiańskiego w Krakowie. W ramach Spotkań dzieci zawsze mogą też liczyć na dodatkowe atrakcje. Na dobry początek – Bal Lalkarza, a w kolejnych dniach m.in. filmowy pokaz multimedialny „Teatry lalkowe na świecie”, gry tematyczne, redagowanie codziennej gazetki „Laluś”. Niemałym zainteresowaniem, pomimo trudnej sytuacji epidemiologicznej, cieszył się wcześniej zorganizowany konkurs na najlepszą lalkę i plakat Spotkań, autorstwa zarówno przedszkolaków, jak i dorosłych. Tegoroczne druki powstały na podstawie zdjęcia lalki teatralnej autorstwa Marcina Dziekańskiego – to prawdziwe wyróżnienie. Nadesłane prace złożyły się na wystawę w ChDK, gdzie wyeksponowano też zdjęcia zespołów teatralnych Spotkań 2021. Podczas Spotkań Lalkarzy młodzi pasjonaci teatru lalek, których w tym roku razem z rodzicami i opiekunami było ponad czterystu, czerpią emocje aktorskie i wiedzę pełnymi garściami. Warto, bo tworząc i prezentując spektakl, trzeba mieć na względzie wymagania różnych odbiorców. Rada Konsultantów oczekuje fachowości w zakresie poruszania się po scenie, scenografii, muzyki. Dla publiczności przedszkolnej ważna jest czytelność treści, dynamiczna akcja, barwność scenografii. Dorośli oczekują głębszego przekazu. Dodatkowo teatry amatorskie same od podstaw wykonują lalki, kostiumy, scenografię, przygotowują animację i reżyserię spektaklu. Pracy jest więc naprawdę dużo, ale radości i satysfakcji jeszcze więcej. Wielu dzieci łapie tu bakcyla sztuki lalkarskiej i już rokrocznie przyjeżdża na Spotkania. Młodzi ludzie, interesujący się lalkarstwem i planujący udział w Ogólnopolskich Spotkaniach Lalkarzy, powinni wiedzieć, że nominacji nie otrzymują zespoły przygotowane zdawałoby się idealnie, lecz te, w których spektaklach widać duży wkład pracy własnej twórców, autentyczną pasję, które, pomimo pewnych niedociągnięć, czynią ich prezentacje wyjątkowymi. Nieodzowną składową jest też odpowiednie prowadzenie przez instruktora. Wieloletnie doświadczenie organizatorów pokazuje, że efektem postępowania według tego klucza jest sukcesywne powiększanie się grona młodych entuzjastów tej sztuki, z których już niejeden został później zawodowym aktorem lalkowym. Dzieci pytane o to, dlaczego przyjeżdżają na Ogólnopolskie Spotkania Lalkarzy, odpowiadają – „Tu nie można się nudzić, cały czas się nami zajmujecie”. Dodamy jeszcze, że zanim skończą się jedne Spotkania, dzieci dopytują już o kolejne. To z pewnością najlepsze świadectwo wartości tej ponad półwiecznej inicjatywy.
Warto podkreślić, jak bardzo formuła wydarzenia, czyli spotkania, różni się od dużo popularniejszej w tej dziedzinie – konkursu. Do prezentacji zespoły są nominowane przez Radę Konsultantów na podstawie karty zgłoszenia i nagrania spektaklu. Radę tworzą: dr hab. Aneta Głuch-Klucznik, Jerzy Rochowiak, Paula Czarnecka i Mateusz Tymura. Na uczestników nie czeka podium, nie muszą więc rywalizować, nie „zjada” ich stres podczas prezentacji spektaklów. Organizatorzy Ogólnopolskich Spotkań Lalkarzy kładą nacisk na integrację uczestników, panuje atmosfera otwartości i życzliwości, sprzyjająca zarówno poznawaniu arkanów zawodu lalkarza, jak i zawieraniu znajomości i przyjaźni. Co więcej, wszystkie zespoły amatorskie, wcześniej nominowane do Spotkań, otrzymują równorzędne nagrody finansowe. W tym roku na scenie wystąpiły: Teatr „Galimatias” (Szkoła Podstawowa w Żabnie), Wesoła Centrala Kwak (Wolborskie Centrum Kultury w Wolborzu), Teatr Form Niewielkich („Fundacja Przestrzeń” w Białymstoku), Teatr „Atrium” (Szkoła Podstawowa w Urszulinie), Teatr Lalkowy „Przytulanka” (Miejski Dom Kultury w Stalowej Woli) i Domowy Teatr Lalek (Kraków).
Kolejną okazję do nauki dla uczestników są omówienia prowadzone przez Radę Konsultantów. Po obejrzeniu spektakli dzielili się uwagami, podpowiadali młodym twórcom, co można poprawić. Istotne jest, że członkowie Rady mają różne specjalizacje: literat, reżyser, aktor lalkowy, teatralny. Dzieci brały też udział w warsztatach, podczas których uczyły się, jak pracować nad pomysłem na utwór sceniczny i przedstawienie lalkowe, napisać tekst sceniczny, adaptować na scenę utwór niedramatyczny, poznawały elementy prawa autorskiego. Warsztaty to też dobra okazja do wymiany doświadczeń i rozwijania umiejętności współpracy.
Z kolei pokazy metodyczne teatrów zawodowych to nieocenione źródło nauki i inspiracji dla adeptów sztuki lalkarskiej. Mogą podpatrywać doświadczonych artystów, ich warsztat aktorski, sposób animacji lalek, kostiumy, scenografię, by później elementy te, przetworzone, wykorzystywać w swoich przyszłych przedstawieniach. Tym razem mogli uczyć się, oglądając pokazy: Teatru NEMNO (Cyrk Hrynek), Walnego-Teatru (Misterium) oraz Studentów Wydziału Lalkarskiego we Wrocławiu Akademii Sztuk Teatralnych im. St. Wyspiańskiego w Krakowie.
W ramach Spotkań dzieci zawsze mogą też liczyć na dodatkowe atrakcje. Na dobry początek – Bal Lalkarza, a w kolejnych dniach m.in. filmowy pokaz multimedialny „Teatry lalkowe na świecie”, gry tematyczne, redagowanie codziennej gazetki „Laluś”. Niemałym zainteresowaniem, pomimo trudnej sytuacji epidemiologicznej, cieszył się wcześniej zorganizowany konkurs na najlepszą lalkę i plakat Spotkań, autorstwa zarówno przedszkolaków, jak i dorosłych. Tegoroczne druki powstały na podstawie zdjęcia lalki teatralnej autorstwa Marcina Dziekańskiego – to prawdziwe wyróżnienie. Nadesłane prace złożyły się na wystawę w ChDK, gdzie wyeksponowano też zdjęcia zespołów teatralnych Spotkań 2021.
Podczas Spotkań młodzi pasjonaci czerpią wiedzę pełnymi garściami. Warto, bo tworząc i prezentując spektakl, trzeba mieć na względzie wymagania różnych odbiorców. Rada Konsultantów oczekuje fachowości w zakresie poruszania się po scenie, scenografii, muzyki. Dla publiczności przedszkolnej ważna jest czytelność treści, dynamiczna akcja, barwność scenografii. Dorośli oczekują głębszego przekazu. Dodatkowo teatry amatorskie same od podstaw wykonują lalki, kostiumy, scenografię, przygotowują animację i reżyserię spektaklu. Pracy jest więc naprawdę dużo, ale radości i satysfakcji jeszcze więcej.
Wiele dzieci łapie tu bakcyla sztuki lalkarskiej i już rokrocznie przyjeżdża na Spotkania. Młodzi ludzie, interesujący się lalkarstwem i planujący udział w Ogólnopolskich Spotkaniach Lalkarzy, powinni wiedzieć, że nominacji nie otrzymują zespoły przygotowane zdawałoby się idealnie, lecz te, w których spektaklach widać duży wkład pracy własnej twórców, autentyczną pasję, które, pomimo pewnych niedociągnięć, czynią ich prezentacje wyjątkowymi. Nieodzowną składową jest też odpowiednie prowadzenie przez instruktora. Wieloletnie doświadczenie organizatorów pokazuje, że efektem postępowania według tego klucza jest sukcesywne powiększanie się grona młodych entuzjastów tej sztuki, z których już niejeden został później zawodowym aktorem lalkowym.
Dzieci pytane o to, dlaczego przyjeżdżają na Ogólnopolskie Spotkania Lalkarzy, odpowiadają – „Tu nie można się nudzić, cały czas się nami zajmujecie”. Dodamy jeszcze, że zanim skończą się jedne Spotkania, dzieci dopytują już o kolejne. To z pewnością najlepsze świadectwo wartości tej ponad półwiecznej inicjatywy. Szczególne podziękowania należą się pracownikom Chełmskiego Domu Kultury oraz zespołowi WOK w składzie: Artur Sępoch, Halina Dziewulska, Iwona Niewczas, Andrzej Osuch, Aleksandra Kęcik, Beata Urniaż-Księska, Anna Kistelska, Anna Nowak, Ewa Sikora-Chołody, Tomasz Bartnik.
tekst Anna Ignasiak
foto Beata Urniaż-Księska | Archiwum Wojewódzkiego Ośrodka Kultury w Lublinie
