Innowacje w zdrowiu i w medycynie w dobie globalizacji już od samego początku powinny być projektowane ze świadomością konieczności skalowania rozwiązań krajowych na rynki zagraniczne oraz zaangażowania w proces współtworzenia użytkowników końcowych, aby to co zaprojektujemy i zechcemy wdrożyć na rynek odpowiadało na potrzeby użytkowników.
Na świecie powstają licznie centra innowacji, instytucje i ekosystemy, w których można rozwijać i testować innowacyjne rozwiązania. W większości jednak funkcjonują one lokalnie lub regionalnie co ogranicza liczbę dostępnych użytkowników końcowych, a tworzone sieci współpracy nie zawsze działają efektywnie.
Dlatego Gmina Lublin, jako koordynator Klastra Lubelska Medycyna, aby wspierać rozwój innowacji i przedsiębiorczości w ekosystemie Klastra, realizuje projekt „ProVaHealth – Product Validation in Health”. Projekt uzyskał wsparcie z Programu Interreg Region Morza Bałtyckiego 2014-2020 współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego.
Projekt umożliwia dostęp do infrastruktury w obszarze zdrowia dla start-upów, małych i średnich przedsiębiorstw, których celem jest komercjalizacja produktów i usług z możliwością walidacji produktu przez klienta końcowego w środowisku międzynarodowym. Projekt obejmuje 14 żywych laboratoriów w obszarze zdrowia z Regionu Morza Bałtyckiego i realizuje cel strategiczny, którym jest „Region Morza Bałtyckiego jako jedno miejsce testowania i rozwoju produktów i usług związanych z ochroną zdrowia”.
Uczestniczy w nim 17 partnerów z 8 państw z Regionu Morza Bałtyckiego (Szwecji, Niemiec, Danii, Finlandii, Polski, Estonii, Łotwy, Litwy), a liderem projektu jest Tallinn Science Park Tehnopol z Estonii.
Celem projektu jest lepsza współpraca między Żywymi Laboratoriami w obszarze zdrowia w regionie Morza Bałtyckiego, zapewnienie przedsiębiorcom (MŚP) łatwego dostępu do usług Żywych Laboratoriów, zwiększenie efektywności wprowadzania na rynek nowych produktów i usług w obszarze zdrowia i medycyny, rozwój nowych przedsiębiorstw oraz poprawa stanu zdrowia, dobrobytu i jakości życia mieszkańców.
W ramach projektu zostało między innymi przeprowadzonych 14 pilotażowych testów (w 14 żywych Laboratoriach, 14 MŚP testowało swoje rozwiązania za granicą w państwach będących partnerami projektu), wypracowano koncepcję międzynarodowej współpracy Żywych Laboratoriów (Transnational Living Labs, TLLs), narzędzie samooceny Żywych Laboratoriów, modele świadczenia usług i długoterminowe plany biznesowe Żywych Laboratoriów.
Według Europejskiej Sieci Żywych Laboratoriów (European Network of Living Labs, ENoLL) Żywe Laboratoria (Living Labs, LLs) opierają się na udziale wielu interesariuszy i aktywnym zaangażowaniu użytkowników, którzy w rzeczywistych warunkach, wykorzystując różne metody współtworzą nowatorskie rozwiązania na różnych etapach procesu innowacji. O międzynarodowych Żywych Laboratoriach (Transnational Living Labs, TLLs) mówimy wtedy kiedy funkcjonują w więcej niż jednym kraju.
Żywe laboratoria łączą przedstawicieli nauki, biznesu, administrację publiczną i szeroko rozumiane społeczeństwo – mieszkańców miast i regionów w procesie poszukiwania i rozwoju nowych rozwiązań, tworzenia nowych wartości. To są elementy wspólne, ale każde z Żywych Laboratoriów na świecie różni się swoją ofertą i wdrożonymi procesami
i procedurami.
Marzena Strok – Sadło, członek zarządu Klastra Lubelska Medycyna, kierownik referatu ekosystemów gospodarczych w Urzędzie Miasta Lublin, reprezentująca w projekcie Gminę Lublin podkreśla, że mając na uwadze opinie przedsiębiorców zebrane podczas przeprowadzonych w ramach projektu ProVaHealth pilotażowych testów, istnieje ogromna potrzeba wspierania rozwoju Żywych Laboratoriów i podejmowania działań na rzecz ich zharmonizowanej i znormalizowanej ponadnarodowej współpracy.
Prezes firmy SDS Optic z Lublina – Marcin Staniszewski oraz Członek Rady Nadzorczej – Mateusz Sagan potwierdzają : „Firma znacząco skorzystała z udziału w projekcie. Spotkanie i ocena ekspercka rozwiązania w prestiżowym ośrodku zagranicznym, możliwość omówienia specyfiki technologii inPROBE i jej potencjalnych przyszłych zastosowań medycznych miała kluczowe znaczenie w procesie walidacji klinicznej naszej technologii”.
Firma SDS Optic pracuje nad rozwojem innowacyjnej technologii w zakresie diagnostyki raka piersi inPROBE HER2+. Dzięki współpracy w ramach projektu Uniwersytetu Nauk Stosowanych Laurea z siedzibą w Vantaa w Finlandii i Gminy Lublin miała możliwość zaprezentowania swojej innowacyjnej technologii w Szpitalu dla Kobiet będącym częścią Szpitala Uniwersyteckiego w Helsinkach .
Szpital ten jest największym w Finlandii i najbardziej opiniotwórczym centrum naukowym w obszarze nowych technologii, które są lub mogą być docelowo wykorzystane w procesie leczenia fińskich pacjentów. W Oddziale Radiologii Szpitala dla Kobiet wykonuje się dziennie około 10 biopsji a w Oddziale Onkologii około 1500 operacji rocznie. Jest to więc największe centrum diagnostyczne i zabiegowe w leczeniu nowotworów w tym kraju.
Z kolei Uģis Klētnieks członek zarządu łotewskiej firmy biotechnologicznej Silv EXPO z Rygi, oraz Ilona Vanaga kierownik projektów R&D w tej firmie, której rozwiązanie było rozwijane i testowane w Lublinie, mówią: „Od samego początku współpracy w projekcie ProVaHealth z Gminą Lublin jako koordynatorem Klastra Lubelska Medycyna mieliśmy przyjemność współpracować z profesjonalnym, komunikatywnym i przyjaznym zespołem. Pierwsza faza projektu (negocjacje zadań i planowanie ich realizacji) została przeprowadzona bardzo szybko i sprawnie. Po dostarczeniu substancji testowej rozpoczął się nowy etap rozwoju produktu, który został pomyślnie zakończony spotkaniem wszystkich zaangażowanych uczestników projektu w Lublinie. Dla Silv EXPO projekt ten był bardzo ważny, ponieważ pozwolił na opracowanie nowego funkcjonalnego produktu spożywczego, który był nowym segmentem dla firmy i wymagaliśmy kompetentnego wsparcia partnerów, aby podjąć niezbędne kroki w kierunku wejścia na tego rodzaju rynek. Przygotowane produkty w wysokim stopniu spełniały nasze wymagania i odpowiadały oczekiwanej specyfikacji. W wyniku tego projektu bardzo skorzystaliśmy na współpracy, nie tylko wchodząc na nowe rynki, ale także zdobywając niezbędne kontakty. Zdecydowanie możemy polecić Klaster Lubelska Medycyna jako bardzo dobrego partnera i wyrażamy nadzieję na dalszą współpracę w przyszłości.”
Z punktu widzenia partnerów projektu ProVaHealth, mając na uwadze znaczenie rozwoju koncepcji międzynarodowych Żywych Laboratoriów dla rozwoju przedsiębiorczości i innowacji w obszarze ochrony zdrowia, oczekiwane byłoby wsparcie współpracy w ramach tej koncepcji na wszystkich poziomach decyzyjnych administracji publicznej:
● Poziom lokalny – zdefiniowanie koncepcji funkcjonowania Żywych Laboratoriów i ich promocja, ustalenie silnych ram instytucjonalnych, zapewnienie dostępu do użytkowników końcowych;
● Poziom regionalny – zdefiniowanie koncepcji Żywych Laboratoriów i wsparcie dla ekosystemów funkcjonujących w strukturze poczwórnej helisy (nauka, biznes, administracja publiczna i szeroko rozumiane społeczeństwo, w tym użytkownicy końcowi);
● Poziom krajowy – traktowanie priorytetowo koncepcji współpracy w ramach Żywych Laboratoriów i poczwórnej helisy w przyjętych strategiach i politykach rozwoju;
● Poziom unijny – priorytetowe traktowanie współpracy w ramach poczwórnej helisy i rozwoju Żywych Laboratoriów w politykach rozwoju Unii Europejskiej;
● Na wszystkich szczeblach – zapewnienie wsparcia strategicznego i zasobów finansowych dla rozwoju tej koncepcji.
Klaster Lubelska Medycyna, jako jedno z 14 Żywych Laboratoriów, na potrzeby projektu był odpowiedzialny za testowanie rozwiązań z zakresu żywności funkcjonalnej.
W przypadku firmy Silv Expo testy obejmowały między innymi projektowanie, wyprodukowanie w ilościach laboratoryjnych i analizę sensoryczną trzech produktów wytworzonych na bazie pasty prowitaminowej z ekstraktu z drzewa iglastego.
Należy jednak podkreślić, że żywność funkcjonalna nie jest jedynym obszarem specjalizacji Klastra. Członkowie Klastra pracują nad rozwiązaniami z zakresu diagnostyki (w tym technologii obrazowania), e-Zdrowia (telemedycyny, teleopieki i robotyki medycznej), urządzeniami medycznymi i nowymi technologiami materiałowymi (w tym biomateriałami), nowymi lekami i suplementami diety, rozwiązaniami w zakresie rehabilitacji i rozwiązaniami dedykowanymi dla seniorów. Medycyna weterynaryjna, opakowania biodegradowalne, projektowanie i produkcja kosmetyków to obszary, które również będziemy rozwijali
w Klastrze we współpracy z innymi ośrodkami w kraju i za granicą – mówi Marzena Strok-Sadło.
W Klastrze współpracuje obecnie 150 podmiotów w tym około 120 przedsiębiorstw technologicznych i świadczących usługi medyczne, 10 szpitali publicznych, 10 uniwersytetów i jednostek naukowo-badawczych.
Klaster współpracuje w podejściu interdyscyplinarnym z podmiotami z innych klastrów w ramach koncepcji Lubelskich Wyżyn Gospodarczych, między innymi z Klastrem Biotechnologii czy Lubelską Wyżyną IT w innowacyjnym otoczeniu, które tworzą 2 parki naukowo-technologiczne, około 13 inkubatorów, 4 platformy akceleracyjne, sieć aniołów biznesu i fundusze inwestycyjne.
Te wszystkie kompetencje, wiedzę naszych ekspertów i przedsiębiorców chcemy w przyszłości efektywnie wykorzystywać w pracy nad innowacjami w ramach krajowych i międzynarodowych sieci Żywych Laboratoriów.
Więcej informacji o projekcie na stronie: www.scanbalt.org/livinglabs/, o Klastrze Lubelska Medycyna na stronie: www.medycyna.lublin.eu
