22 czerwca obchodzimy Dzień Kultury Fizycznej, to dobra okazja, aby pokazać, jak ważna jest kultura fizyczna w naszym życiu. To dzięki niej dbamy o zdrowie, naszą formę fizyczną i psychiczny dobrostan. Zapraszamy do zapoznania się z komentarzem eksperckim dra Tomasza Bieleckiego, prof. Uczelni, dyrektora Centrum Kultury Fizycznej UMCS.
Kultura fizyczna
Kultura fizyczna to coś więcej niż powszechnie nam znane lekcje WF. Jak jej nazwa wskazuje, stanowi część szeroko rozumianej kultury i swoim oddziaływaniem obejmuje wiele aktywności fizycznych człowieka, których wspólnym celem jest osiągnięcie ogólnego stanu równowagi sfery fizycznej, psychicznej i relacyjnej. Kultura fizyczna wchodzi w skład przede wszystkich tzw. „kultury ciała”, rozumianej jako holistyczna dbałość o organizm człowieka, jego zdrowie, prawidłową postawę, a także wszechstronny rozwój psychofizyczny. Na kulturę fizyczną składają się takie elementy jak sport, wychowanie fizyczne, rekreacja i turystyka oraz rehabilitacja medyczna.
W zdrowym ciele zdrowy duch
Aktywność fizyczna i dbałość o ciało to jedne z najważniejszych aspektów zdrowego stylu życia. Słynna łacińska sentencja mens sana in corpore sano („w zdrowym ciele zdrowy duch”) głosi, że jeśli odpowiednio zadbamy o swoje ciało, to dobra kondycja fizyczna będzie miała pozytywny wpływ na nasz nastrój i samopoczucie. To powiedzenie jest bardzo prawdziwe, bo jeśli jesteśmy zdrowi i w dobrej formie, to czujemy się lepiej. W dzisiejszych czasach ma to ogromne znaczenie. Zdrowy styl życia to także umiejętność radzenia sobie ze stresem i emocjami, dobry sen, odpowiednie odżywianie, higiena osobista i odpoczynek, a także optymistyczne podejście do życia, nasze relacje z otoczeniem i spotkania z ludźmi. Badania naukowe pokazują, że ponad 50 proc. czynników składających się na stan naszego zdrowia zależy od nas samych, zatem w dużej mierze jesteśmy kreatorami zdrowia. Oczywiście nie na wszystko mamy wpływ, np. nie zmienimy czynników genetycznych, uwarunkowań środowiskowych, społecznych czy choćby poziomu dostępnej opieki zdrowotnej. Często młodzi ludzie nie zdają sobie sprawy, że ich nawyki związane z odżywianiem czy aktywnością fizyczną będą miały konsekwencje w przyszłości.
Powróćmy jednak do powiedzenia „w zdrowym ciele zdrowy duch”, bo w sporcie wyczynowym słowa Juwenalisa mają nieco przewrotne znaczenie. Zawodnicy często narażeni są na różnego rodzaju kontuzje, wynikające np. z niewłaściwego procesu treningowego, nadmiernej eksploatacji, ćwiczeń niedostosowanych do wieku, sprawności czy możliwości danej osoby. Aby zatem cieszyć się zdrowiem, warto zachować podejście zdroworozsądkowe i wykonywać ćwiczenia w sposób właściwy, przede wszystkim dostosowany do swoich potrzeb i możliwości.
Pandemia COVID-19 a aktywność fizyczna
W czasie trwania pandemii zaobserwowaliśmy znaczący spadek aktywności fizycznej wśród młodzieży. W ramach projektu „StudentFit” Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej brał udział w szeroko zakrojonych badaniach na temat stylu życia społeczności akademickiej i jej aktywności fizycznej w tym okresie. Przeprowadziliśmy m.in. badania za pomocą Beep Testu, czyli norweskiego testu biegowego,oceniającego wydolność krążeniowo-oddechową studentów. W tym celu powstała aplikacja mobilna na telefon o nazwie „StudentFit”, która w zależności od tego, ile przebiegliśmy, określała wydolność w mililitrach tlenu na kilogram masy ciała na minutę (ml/kg/min). Dzięki niej każdy student mógł samodzielnie sprawdzić swoje wskaźniki zdrowia i porównać je z rezultatami osiągniętymi przez innych studentów w Polsce czy za granicą. Uzyskane wyniki zestawiliśmy ze stanem przed pandemią i niestety nie wyglądały one optymistycznie.
Celem naszych badań było przede wszystkim zwiększenie świadomości dotyczącej skutków braku aktywności fizycznej w przyszłości, takich jak choroby cywilizacyjne: otyłość, nadciśnienie tętnicze, cukrzyca, choroba niedokrwienna serca czy nawet depresja. W tym czasie badaliśmy także inne wskaźniki zdrowia, m.in.: WHR i WHtR oraz BMI i je indywidualnie analizowaliśmy. Co ciekawe, średni wynik wskaźników BMI (Body Mass Index) wyszedł w granicach normy i nie miał przełożenia w zestawieniu wartości wydolnościowych. Okazało się nawet, że podobne wyniki uzyskały inne ośrodki realizujące projekt Student Fit. Oprócz tego w czasie pandemii przeprowadzaliśmy zdalnie test Ruffiera. Ćwiczenie polegało na wykonywaniu w ciągu 30 sekund przysiadów i pomiarach tętna przed i po ich wykonaniu.
Rower zamiast samochodu
Bardzo ważna jest świadomość zarówno ta dotycząca aktywności fizycznej – jej pozytywnego wpływu na nasze życie, na kształtowanie odporności i wydolności organizmu, jak i szkodliwych następstw braku ruchu, zmian i zaburzeń fizjologicznych wywołanych przez tzw. siedzący tryb życia. Nigdy nie jest za późno na to, by zadbać o swoje zdrowie. Wykonując systematycznie nawet najprostsze formy aktywności ruchowej takie jak: spacer, bieganie czy nordic walking, poprawiamy swoją formę fizyczną, a tym samym i jakość życia. Korzystając z uroków lata, warto zatem wyjść na spacer, z samochodu przerzucić się na rower i zamiast windy, w miarę możliwości wybrać schody. Z kolei w pracy warto robić krótkie przerwy po każdej przepracowanej godzinie przy komputerze i kiedy to możliwe – mniej siedzieć, a więcej stać. Mówi się, że sportem idealnym dla wszystkich jest pływanie, musimy jednak pamiętać, aby zawsze dostosowywać treningi do własnych możliwości.
Dr Tomasz Bielecki, prof. UMCS – kierownik Centrum Kultury Fizycznej UMCS, pełnomocnik rektora ds. sportu, uczelniany koordynator „Programu dwutorowej kariery UMCS”. Jest trenerem I klasy w piłce nożnej UEFA A, UEFA B w futsalu oraz trenerem II klasy osób niepełnosprawnych, ponadto posiada uprawnienia instruktorskie z zakresu lekkiej atletyki i pływania.
foto Centrum Prasowe UMCS
