W dniach 22-23 marca 2014 roku w Tomaszowie Lubelskim miała miejsce konferencja naukowa „Wysiedlenia na Zamojszczyźnie w czasie II wojny światowej”. Została ona zorganizowana przez Wojewódzki Ośrodek Kultury w Lublinie i Wojewódzką Radę Towarzystw Regionalnych w Lublinie przy współpracy z Tomaszowskim Towarzystwem Regionalnym oraz Burmistrzem Tomaszowa Lubelskiego Wojciechem Żukowskim. Obrady spotkały się z ogromnym zainteresowaniem nie tylko członków towarzystw regionalnych Lubelszczyzny, ale także historyków, badaczy wysiedleń oraz żyjących Dzieci Zamojszczyzny, którzy przybyli na konferencję. Obrady rozpoczęły się od powitania gości: prof. dr hab. Sławomir Partyckiego – Przewodniczący WRTR w Lublinie oraz dr Artura Sępocha – Dyrektora WOK w Lublinie.
W pierwszej części wykładowej przedstawili swoje referaty dr Janusz Kłapeć z UMCS w Lublinie, który mówił o pomocy organizacji charytatywnych dla ludności wysiedlanej z Zamojszczyzny oraz mgr Agnieszka Jaczyńska z IPN Oddział Lublin, która zaprezentowała skalę i charakter niemieckiej akcji wysiedleńczej na Zamojszczyźnie. Obydwa wystapienia zakończyły się dyskusją. Pierwszy dzień konferencji to również odwiedzenie przez uczestników obrad Muzeum- Miejsca Pamięci w Bełżcu, gdzie mogli się zapoznać i zobaczyć skalę działań niemieckich na ludności żydowskiej.
W drugiej części wykładowej swoje wystąpienia mieli dr Beata Kozaczyńska z Uniwersytetu Przyrodniczo- Humanistycznego w Siedlcach z tematem „Dostać dziecko z Zamojszczyzny. Społeczeństwo dystryktu warszawskiego na ratunek dzieciom wysiedlonym z Zamojszczyzny(1942-1943)” oraz dr Adam Balicki, który ukazał wysiedlenia na Zamojszczyźnie jako element edukacji historycznej w szkołach. Zgromadzeni dodatkowo mogli wysłuchać wywiadu z osobą, która ukrywała dziecko z Zamojszczyny- prezentacji i komentarza dokonała Grażyna Gliwka. Podczas spotkania można było wysłuchać również bezpośredniej relacji z wydarzeń 1942-43 w okolicach Tomaszowa Lubelskiego, którą opowiedział mjr Marian Wojtas.
Pierwszy dzień obrad zakończył się uroczystą kolacją, którą uświetnił Chór Tomaszowiacy z koncertem pieśni patriotycznych związanych z okresem partyzantki i tematycznie z kwestią wysiedleń.
Tradycyjnie już drugi dzień konferencji regionaliści rozpoczęli od mszy św. w Parafii Najświętszego Serca Pana Jezusa w intencji wszystkich zmarłych członków towarzystw regionalnych na Lubelszczyźnie. Następnie w Urzędzie Miasta Tomaszów Lubelski Burmistrz Wojciech Żukowski zaprezentował Tomaszów przez pryzmat historii i najważniejszych współcześnie podejmowanych działań. Następnie sekretarz Tomaszowskiego Towarzystwa Regionalnego przedstawił historię towarzystwa i działań podejmowane przez jej członków na rzecz ochrony kultury swojej małej ojczyzny.
Po wykładach uczestnicy udali się na spacer po Tomaszowie odwiedzając kluczowe punkty na mapie: Izbę Pamięci Terroru Komunistycznego, Rynek Miejski, Cerkiew Prawosławna pw. Św. Mikołaja oraz Modrzewiowy Kościół- najstarszą świątynię Tomaszowa.
Konferencja wywołała ogromne wrażenie nie tylko pod względem intelektualnych doświadczeń, ale dla wielu była także powrotem do wspomnień z ich dzieciństwa.
Dodatkowym elementem konferencji były wystawy książek IPN Oddział w Lublinie i wydawnictw Tomaszowskiego Towarzystwa Regionalnego.
Konferencja odbyła się pod patronatem honorowym Marszałka Województwa Lubelskiego Krzysztofa Hetmana oraz Starosty Powiatu Tomaszowskiego Jana Kowalczyka.
Patronat medialny nad wydarzeniem objął „Lajf magazyn lubelski”.
Tekst Agnieszka Drewniak
Foto archiwum WOK w Lublinie
