Jakże często słyszymy: – Chcę psa! – Chcę takiego jak w filmie! – Chcę takiego misiaczka! – Dostanę pod choinkę?! Obecnie w dobie pandemii COVID-19 zauważa się trend większej ilości osób poszukujących psy czy to w schroniskach, czy w hodowlach zarejestrowanych w Związku Kynologicznym w Polsce, niestety też i w pseudohodowlach. Słuszna wydaje się decyzja niektórych hodowców oraz schronisk o wstrzymaniu sprzedaży czy wydawania psów w okresie świątecznym.
Wola wzięcia psa pod własny dach jest to decyzja o powiększeniu rodziny o kolejnego członka, tak więc powinna być ona świadoma i po zapoznaniu się ze wszystkimi obowiązkami, jakie na nas spadną, od wizyt u lekarza weterynarii poprzez socjalizację i habituację psa, oraz kosztami, jakie się wiążą z zapewnieniem właściwej opieki naszemu pupilowi. Zastanowić też się należy, jaki tryb życia prowadzimy i ile czasu pochłaniają nam sprawy zawodowe. Decyzja nie powinna być podjęta na podstawie emocji, bez zgłębienia tematu. I nie chodzi tu o przeczytanie w Internecie charakterystyk ras psów z uwzględnieniem tego, czy np. pies lubi dzieci czy nie, w jakim zakresie konieczne są zabiegi pielęgnacyjne, jakie są jego potrzeby, poznania jego etogramu i historii danej rasy.
Ewolucja
Historia relacji człowieka i psa obejmuje okres od 10 000 do 14 000 lat (niektóre źródła podają jeszcze dłuższy okres). W ciągu ostatnich dziesięcioleci nastąpiły radykalne zmiany w ewolucji psa domowego. Człowiek wywiera presję na psy domowe, nie uwzględniając ich naturalnych wzorców zachowań. Przez wiele lat kolejne pokolenia psów były selekcjonowane ze względu na specyficzne dla nich wzorce zachowania, doprowadzając do wyodrębnienia przez Raymonda Coppingera, profesora kognitywistyki i biologii w Hampshire College oraz eksperta w zachowaniu psów i pochodzeniu psa domowego, czterech typów psów: adolescentów (inaczej nazywane psami stróżującymi – typu owczarek podhalański, kaukaski, których główną cechą jest skupianie i bycie czujnym), psów skupionych na obiektach (głównie są to psy myśliwskie – typu pointer, wyżeł, beagle, a także retriever – psy, których zadaniem było wytropienie i przyniesienie ofiary. Musiały mieć wzmacniane ogniwa odpowiedzialne za tropienie, namierzanie a także chwycenie, tzw. miękki pysk), psów pasących przy głowie (jako przedstawiciela tej grupy border collie, który wpatrując się w zwierzę, zagania je) i psów pasących przy nodze (bokser, owczarek belgijski, corgi, pracują one poprzez podgryzanie pęcin). Dla każdej z tych grup w toku ewolucji zostały wzmocnione inne elementy łańcucha łowieckiego. Jako przykład niech posłuży łańcuch łowiecki wilka – drapieżnika – mającego silnie zakodowany w mózgu i dziedziczny wzorzec zachowań. Ta sekwencja zachowań wyzwalana jest u głodnego wilka przez widok zdobyczy, jest wykonywana automatycznie i składają się na nią następujące elementy: TROPIENIE -> WYPATRYWANIE -> PODCHODZENIE -> POGOŃ -> CHWYCENIE- >ZABICIE -> ROZSZARPANIE -> ZJEDZENIE.
Brak świadomości, jakiego psa bierze opiekun do domu, a przede wszystkim znajomości jego potrzeb, może skutkować rozczarowaniem właściciela oraz frustracją psa, w skrajnych przypadkach prowadzącą do agresji. Często można zaobserwować border collie biegającego dookoła bawiących się dzieci, a ich piski jeszcze bardziej motywują go do pracy (zaganiania ich) i nie wynika to z jego chęci ugryzienia czy zabawy – genetycznie ma „wdrukowany” i wzmocniony ten etap łańcucha łowieckiego. Człowiek odpowiedzialny powinien zapewnić takiemu psu w zastępstwie zabawy/ ćwiczenia, aby psiak mógł się zrealizować, a nie frustrować i przerzucać zachowania na niedozwolone obiekty.
Tak więc zanim zdecydujesz się na wzięcie psa, dowiedz się, do jakiej grupy psów on należy i co się z tym wiąże, jakie ma potrzeby, które nie powinny być obojętne przyszłemu właścicielowi.
Dopóki czworonóg jest szczeniakiem
Kolejną kwestią, na jaką warto zwrócić uwagę, to uwzględnienie przy wzięciu psa do domu, w jakim okresie rozwoju osobniczego się on znajduje. Pamiętać należy, że przełomowym dla procesu uczenia się psa oraz jego rozwoju emocjonalnego i psychicznego jest pojawienie się około 49 dnia życia naturalnego lęku przed nowymi sytuacjami (w tym rodzajami hałasów), przy czym niektóre rasy mogą mieć ten kluczowy moment życia ciut wcześniej lub później. Warto ze szczeniakiem odwiedzić dworzec kolejowy, przejechać się autobusem i windą, pospacerować pod marketem czy po parkingu. Zapoznać psa z różnymi typami powierzchni, np.: rozłożyć matę bąbelkową czy szeleszcząca torbę. Zaniedbanie socjalizacji i habituacji w wieku szczenięcym grozi potęgowaniem lęków u starszego psa, następnie frustracją i agresją.
Przyszli właściciele czworonogów często mylą dwa określenia – socjalizacja i habituacja. Socjalizacja oznacza uczenie się prawidłowych relacji społecznych z innymi żywymi stworzeniami, podczas gdy habituacja ma na celu naukę ignorowania przez zwierzę nieistotnych bodźców z otoczenia. Przykładem habituacji może być brak reakcji psa (szczekania i rzucania się na drzwi) na dzwonek do drzwi wejściowych do domu czy kładzenia się na chodniku, w momencie gdy przejeżdża obok samochód.
Ile kosztuje zdrowie psa
W przeciwieństwie do wielu krajów zachodnich w Polsce opieka zdrowotna psów nie jest refundowana i wszystkie koszty leczenia ponosi właściciel. Warto też zgłębić temat obowiązków związanych ze zdrowiem psiaka – wizyty weterynaryjne i obowiązkowe szczepienia czy zabiegi, w tym też groomerskie. Szczepienia, o jakie w Polsce powinno się zadbać, to przede wszystkim te przeciwko parwowirozie i nosówce. Warto przy tym pamiętać, że szczeniak do 12 – 14 tygodnia życia nie powinien kontaktować się z innymi psami (niektórzy weterynarze bardzo restrykcyjnie podchodzą do tego i zezwalają na kontakty naszego czworonoga z innymi psami dopiero po zakończeniu kompletu szczepień i kwarantanny poszczepiennej). Ważnym też jest szczepienie przeciwko wściekliźnie nie tylko ze względów zdrowotnych, ale też wymogów stawianych przed właścicielami podróżującymi ze swoimi czworonogami. Nie należy zapomnieć o konieczności zabezpieczenia zwierzęcia przed pasożytami – jakże ważnym jest systematyczne odrobaczanie psa oraz stosowanie preparatów przeciwko pchłom i kleszczom. Miejmy świadomość, że cena leków aplikowanych naszemu psu zależy od jego wagi. Przykładowo tabletka chroniąca przed kleszczami dla psa o wadze powyżej 40 kg to koszt ponad stu złotych – wydatek, który musi ponieść opiekun psa cztery razy w roku. Do tego jeszcze suplementy, np. dla zachowania w dobrej kondycji stawów czy sierści. Nie można też pominąć tematu żywienia. Niezależnie od tego, czy karmimy naszego psa samym mięsem (dieta BARF), jedzeniem gotowanym (np. wołowina z ryżem i warzywami) czy suchą karmą – zwłaszcza w przypadku suchej karmy powinny to być produkty wysokiej jakości – to powinniśmy liczyć się z kosztem ponad 100 zł/miesiąc dla średniej wielkości psa.
Pamiętajmy też o zapewnieniu bezpieczeństwa naszemu psiakowi – wszczepienie mikroczipa (w większości gabinetów weterynaryjnych), pasów bezpieczeństwa podczas jazdy samochodem czy nauczeniu go awaryjnego przywołania. Ważny jest również rodzaj smyczy, obroży lub szelek, legowiska i bezpiecznych zabawek.
Wzajemna komunikacja
W przypadku decyzji o adopcji dodatkowo należy pamiętać, że psiak ma już za sobą jakieś doświadczenia, lęki czy prezentuje zachowania kompulsywne, takie jak nagminne lizanie łap czy wygryzanie ogona. Nie zawsze przed wzięciem zwierzaka do domu poznamy je wszystkie. Możemy najpierw zdecydować o staniu się domem tymczasowym dla wybranego czworonoga, gdzie podczas wspólnie spędzonego czasu poznamy jego potrzeby, osobowość, to, jaki ma bagaż doświadczeń, czego się boi, a co lubi.
Jednak pamiętajmy, niezależnie od tego, czy mamy do czynienia ze szczeniakiem, psem dorosłym, psem z hodowli czy ze schroniska najważniejszym jest nawiązanie z nim relacji i pozyskanie jego zaufania, nauczenie się wzajemnej komunikacji i kooperacji.
W przypadku problemów, wątpliwości czy chęci zgłębienia wiedzy zawsze należy skontaktować się z behawiorystą.
Magdalena Świątkowska – behawiorysta Centre of Applied Pet Ethology (COAPE). Członek Stowarzyszenia Behawiorystów i Trenerów COAPE. Ukończyła wiele kursów z zakresu behawiorystyki zwierząt towarzyszących, m.in.: Terapia psów agresywnych, Analiza komunikacji psów, Trening kooperacyjny. Była Gospodarzem i Sekretarzem na ringach podczas Euro Dog Show w Nadarzynie w 2018 roku oraz podczas IV Międzynarodowej Wystawy Psów Rasowych w Lublinie w 2019 roku. Wspiera stowarzyszenia i fundacje oraz schroniska działające na rzecz zwierząt. Miłośniczka molosów, a prywatnie właścicielka 5,5-letniej bokserki Tosi.
tel.+48 604 37 25 85
e-mail: magdalena.swiatkowska@strefapsa.pl
http://facebook.com/StrefaPsaPL
