Obecnie nie ma innej drogi rozwoju w energetyce niż neutralność klimatyczna i ograniczenie zużycia zasobów naturalnych. Ten kierunek zdecydowanie przyjęło Lubelskie Przedsiębiorstwo Energii Cieplnej S.A., które nie tylko modernizuje i rozbudowuje sieć ciepłowniczą w odpowiedzi na rosnące zapotrzebowanie na energię, ale poprawia również parametry ekologiczne jej funkcjonowania. O projektach zrealizowanych w ostatnich latach, dzięki którym możemy cieszyć się czystym ciepłem, rozmawiała z prezesem zarządu Markiem Goluchem – Anna Ignasiak, foto: Agnieszka Kołodyńska.
Jak duże zapotrzebowanie na ciepło pokrywa miejska sieć ciepłownicza?
Nasze ciepło dociera do ponad 75% gospodarstw domowych w Lublinie. Do tego dochodzą szkoły, szpitale, centra handlowe, urzędy, budynki sakralne, obiekty sportowe i wiele innych. Podgrzewamy nawet murawę na stadionie ARENA. Nasze ciepło jest dostępne prawie we wszystkich dzielnicach miasta. W przeliczeniu na liczby, rocznie dostarczamy ok. 4 mln GJ ciepła i ogrzewamy prawie 10 mln mkw. powierzchni mieszkaniowej i użytkowej. Te wartości plasują nas wśród dziesięciu największych miejskich systemów ciepłowniczych w Polsce.
W jaki sposób pokrywana jest reszta zapotrzebowania?
Przede wszystkim gazem ziemnym, ale też węglem, drewnem, energią elektryczną i odnawialnymi źródłami energii. Ten rynek ostatnio bardzo się zmienia, jednak LPEC nadal jest największym dostawcą ciepła.
Co o tym decyduje?
Głównymi czynnikami przy wyborze sposobu ogrzewania dla budynku są obecnie ekologia, ekonomia i wygoda w użytkowaniu. Istotnym argumentem dla inwestora jest również wysoka efektywność energetyczna ciepła systemowego mierzona tzw. wskaźnikiem nakładu nieodnawialnej energii pierwotnej. Jest to ważny parametr m.in. przy sporządzaniu audytu energetycznego budynku potrzebny do obliczenia zapotrzebowania na tzw. energię pierwotną. Dodatkowo warto podkreślić, że ciepło systemowe nie powoduje smogu, a budynki ogrzewane w ten sposób są neutralne pod względem emisyjności. Nasza strategia uwzględnia zarówno rozwój systemu ciepłowniczego, poprawę dostępności do ciepła systemowego, jak i stałe zmniejszanie strat ciepła oraz obniżanie emisji gazów cieplarnianych.
Doceniają to też przedsiębiorcy…
Tak. Efektywność, konsekwentnie budowana w oparciu o kolejne inwestycje, a także parametry ekologiczne są kluczowe. Przedsiębiorcy doceniają również zróżnicowane rozwiązania taryfowe, uwzględniające późniejsze koszty obsługi i napraw.
Jakie kroki podejmują Państwo, by zabezpieczyć dostawy ciepła w przyszłości?
Zapewnienie dostaw ciepła w obszarach rozwojowych jest zależne od dostępności niezbędnej infrastruktury technicznej przed realizacją zabudowy. W tym celu w 2017 roku Spółka uruchomiła program inwestycyjny rozbudowy sieci ciepłowniczej we wszystkich kierunkach rozwoju zabudowy wielorodzinnej i usługowo-handlowej w Lublinie. Zakończenie projektu planowane jest na koniec 2022 roku.
O jakich konkretnie pracach mówimy?
Projekt „Rozbudowa efektywnego systemu ciepłowniczego na terenie miasta Lublin” obejmuje budowę nowych sieci ciepłowniczych w dzielnicach: Wrotków, Czechów Północny, Ponikwoda, Felin, Kośminek, Bronowice, Węglin Południowy, Dziesiąta, Śródmieście. Planowana rozbudowa sieci ciepłowniczej obejmuje ok. 21 km rur. Wszystkie zadania planowane są do wykonania w technologii sieci preizolowanych.
W ostatnich latach mamy coraz cieplejsze zimy, a zgodnie z Państwa komunikatem w sezonie grzewczym 2019/20 odnotowano najwyższą średnią temperaturę 5,3 stopni w historii pomiarów Spółki, czyli w ciągu ponad 55 lat. Czy planowany zakres inwestycji wpłynie na poprawę sytuacji Spółki?
Klimat sygnalizuje nam niestety kolejne zmiany. Rzeczywiście w poprzednim okresie grzewczym mieliśmy do czynienia z rekordowo wysokimi temperaturami jak na tę porę roku. Z naszych analiz wynika, że trend coraz wyższych temperatur w okresie jesienno-zimowym utrzymuje się niezmiennie od początku lat 90. Żyjemy jednak w takiej szerokości geograficznej, że ogrzewanie domów jest w Polsce koniecznością. Faktem jest, że jednostkowo zużywamy coraz mniej ciepła, na co oczywiście składa się szereg innych czynników. Biorąc jednak pod uwagę potrzeby grzewcze stale rozwijającego się miasta, dzięki realizowanym inwestycjom Spółki zapotrzebowanie na ciepło systemowe udaje się utrzymać na stabilnym poziomie – nawet z niewielką tendencją wzrostową.
Dotrzymują Państwo kroku zmianom na rynku?
Zdecydowanie. Zresztą nie tylko tym zmianom. Konieczność poprawy warunków klimatycznych wymaga od nas nowych rozwiązań oraz form działalności. Reagujemy nie tylko na popyt, wprowadzamy też rozwiązania, które ograniczają straty na przesyle ciepła, rozbudowujemy i integrujemy systemy informatyczne, umożliwiające tzw. inteligentne zarządzanie siecią ciepłowniczą.
Na wszelkie inwestycje, zwłaszcza infrastrukturalne, potrzebne są często gigantyczne środki, jak zatem LPEC finansuje swoje zadania?
Na większość zadań inwestycyjnych pozyskaliśmy dofinansowanie unijne z Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2014-2020. Mieliśmy przy tym dużo szczęścia, ponieważ warunkiem pozyskania dotacji było posiadanie tzw. efektywnego systemu ciepłowniczego. Przez to obwarowanie większość polskich systemów ciepłowniczych straciło szanse na dofinansowanie swoich planów rozwojowych, ponieważ większość z nich nie posiadała wówczas takiego statusu. Na ponad 400 systemów ciepłowniczych jedynie ok. 15% to systemy efektywne. W Lublinie pod tym względem mamy bardzo dobrą sytuację: ponad 90% ciepła dystrybuowanego przez LPEC produkowanego jest w procesie kogeneracji (produkcja ciepła i prądu w tym samym procesie technologicznym), mix paliwowy dla naszego ciepła to 50% gazu ziemnego i 50% węgla (w Polsce 75% ciepła produkowanego jest w o oparciu o węgiel), a straty ciepła w naszym systemie są znacznie poniżej średniej branżowej. Wobec powyższego spełnialiśmy wszystkie warunki, aby ubiegać się o środki unijne. Obecnie Spółka realizuje trzy duże projekty inwestycyjne o łącznej wartości 151 mln zł: wspomniany już wcześniej projekt dotyczący „Rozbudowy efektywnego systemu ciepłowniczego na terenie miasta Lublin”, kolejne to „Modernizacja sieci ciepłowniczej na terenie miasta Lublin” oraz „Przebudowa węzłów grupowych na terenie miasta Lublin”.
Co zapewni projekt „Modernizacja sieci ciepłowniczej na terenie miasta Lublin”?
Wymienimy lub przebudujemy łącznie 23 km strategicznych rurociągów zasilających dzielnice: Czuby, Konstantynów, Czechów, Śródmieście, Rury, Kalinowszczyzna, Rudnik, Felin, Bronowice, Hajdów-Zadębie. Rurociągi te zostały wybudowane w latach 1970-1990. W ramach projektu zmieniona zostanie technologia stosowanych rurociągów, na sieci preizolowane, posiadające fabrycznie wykonaną zewnętrzną warstwę izolacji cieplnej wyposażoną w instalację alarmową, sygnalizującą zawilgocenia lub inne nieprawidłowości pracy sieci. Takie rozwiązanie zmniejsza straty na przesyłaniu ciepła od źródła do odbiorcy nawet do 60% na wymienionych odcinkach.
Co dla mieszkańców Lublina oznacza realizacja takiego zadania?
Przede wszystkim poprawę bezpieczeństwa i niezawodności dostaw ciepła systemowego, dostępność do czystego i wygodnego ogrzewania w rozbudowujących się dzielnicach naszego miasta. Naszym celem jest stworzenie nowoczesnej infrastruktury ciepłowniczej, która zapewni mieszkańcom niezawodną dostawę ciepła przez kolejnych kilkadziesiąt lat. Zmniejszą się również znacząco straty ciepła w całym systemie, co oznacza mniejsze zużycie paliw, ograniczenie emisji pyłów i gazów cieplarnianych, a tym samym poprawę warunków życia mieszkańców Lublina.
Jako znaczący podmiot z branży energetycznej jesteście również zobowiązani do podejmowania działań z zakresu edukacji ekologicznej. Jak wygląda ten obszar Waszej działalności? Czy Spółka uczestniczy w takich projektach?
Tak, angażujemy się w szereg projektów o charakterze edukacyjnym, skierowanych zarówno do dzieci, jak i dorosłych mieszkańców naszego miasta. Naszym flagowym i przy tym bardzo wdzięcznym projektem w tym zakresie są „Lekcje ciepła”, prowadzone w przedszkolach i pierwszych klasach szkół podstawowych w Lublinie. Podczas zajęć dzieci uczą się odpowiedzialnego korzystania z energii i ciepła, dbania o środowisko, powietrze i zasoby Ziemi. Dotychczas programem objęto kilkanaście tysięcy dzieci z lubelskich szkół podstawowych i przedszkoli. Obecnie przygotowujemy się do kolejnej edycji, która rozpocznie się w październiku 2021 roku. Tym razem zajęcia będą mogły być również poprowadzone on-line. Obecnie w przygotowaniu jest specjalna platforma edukacyjna, dedykowana dla projektu. Będzie ona obejmowała kompleksowo przeprowadzone 4 lekcje ciepła udostępnione dla uczniów, również w formie zdalnej.
Z naszych obserwacji wynika, że świadomość ekologiczna wśród przedszkolaków i dzieci z klas I-III jest całkiem spora, czy mają Państwo wiedzę, jak to wygląda wśród dorosłych?
Mamy co nieco informacji. Z przeprowadzonych w 2019 roku badań w zakresie korzystania mieszkańców z ciepła i prądu wynika, że ponad połowa mieszkańców Lublina przegrzewa swoje mieszkania, utrzymując średnią temperaturę na poziomie co najmniej 22 st. C, a zmiany wymagają również inne zwyczaje związane z korzystaniem z ciepła. Dla przykładu tylko 30 proc. badanych poprawnie wietrzy swoje mieszkania, otwierając szeroko okno na kilka minut, następnie zamykając je; mało kto zakręca przy tym zawory termostatyczne przy grzejniku. Mieszkańcy znają różne sposoby na oszczędzania ciepła, ale większość nie stosuje ich w codziennym życiu. Co bardzo zaskakuje, to bagatelizowanie kwestii oszczędzania energii w codziennym życiu charakteryzuje przede wszystkim osoby młode. Między innymi te wnioski posłużyły do opracowania ogólnopolskiej kampanii „20 stopni dla klimatu” zainicjowanej przez Izbę Gospodarczą Ciepłownictwo Polskie.
Jakich argumentów używają Państwo, by przekonać Polaków, aby racjonalnie korzystali z ciepła?
Przede wszystkim pokazujemy, że każdy z nas ma wpływ na losy naszej planety, a nasze codzienne wybory determinują jej przyszłość. Musimy zatem wypracować w sobie dobre nawyki: ustawianie odpowiedniej temperatury, zamykanie okien i drzwi, też na klatkach schodowych, zmniejszanie temperatury, gdy wychodzimy z mieszkania, oraz w nocy. Według wyliczeń ekspertów Politechniki Warszawskiej jeśli we wszystkich mieszkaniach ogrzewanych ciepłem systemowym obniżylibyśmy temperaturę o jeden stopień, to w ciągu roku zaoszczędzilibyśmy 450 tys. ton węgla i wyemitowali o około 1 mln ton dwutlenku węgla mniej. Obniżanie temperatury choćby o jeden stopień to w rezultacie też ulga dla domowego budżetu – zmniejszamy w ten sposób zużycie ciepła od 5 do 8%.
Jak bardzo lubelski system ciepłowniczy zmienił się w ciągu ostatnich 10 lat?
Przybyło 42 km nowych odcinków sieci, wymieniono 70 km starych rurociągów na nowoczesne sieci preizolowane, zrealizowano 5 projektów inwestycyjnych współfinansowanych ze środków Unii Europejskiej o łącznej wartości 192 mln zł. W latach 2011-2020 do sieci ciepła systemowego Spółka przyłączyła 530 obiektów o łącznej powierzchni 2 mln mkw. To także prawie 20 tys. nowych mieszkań ogrzewanych ciepłem systemowym. Efekty naszych działań to też spadek liczby awarii, obniżenie strat ciepła. Obecnie Lubelskie Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej S.A. zarządza jednym z największych i najnowocześniejszych systemów ciepłowniczych w Polsce, na który składa się 466 km sieci ciepłowniczych i 2148 węzłów cieplnych. 78% sieci ciepłowniczej wykonana jest w nowoczesnej technologii preizolowanej. Spółka wprowadza również najnowsze dostępne na rynku technologie, umożliwiające niemal bezobsługowe zarządzanie całym systemem ciepłowniczym, skracając do niezbędnego minimum czas reakcji w przypadku zmieniających się warunków atmosferycznych, awarii czy prowadzonych bieżących odczytów urządzeń pomiarowych.
Kolejne inwestycje opierają Państwo na prognozie rozwoju rynku ciepła systemowego na lata 2021-2026, z perspektywą do 2035 roku.
Tak. Ta prognoza oparta została o zapisy „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Miasta Lublin”, miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, a także na istniejącej oraz planowanej nowej infrastrukturze ciepłowniczej. Na tej podstawie przygotowana została również mapa przyszłego zapotrzebowania na ciepło systemowe w Lublinie. Do najbardziej rozwojowych dzielnic z punktu widzenia dostawy ciepła należą: Sławin, Śródmieście, Kośminek, Felin. Jest jeszcze wiele innych, o trochę mniejszym prognozowanym zapotrzebowaniu, lecz nadal wymagającym dużego nakładu pracy z naszej strony.
W ostatnich czasach bardzo dużo mówi się o zmianach czekających energetykę, w tym ciepłownictwo. Które z wyzwań są według Pana najistotniejsze i najtrudniejsze?
Dla branży jest tylko jedna droga: osiągnięcie neutralności klimatycznej i stopniowe odchodzenie od węgla. Wynika to z konieczności dostosowania się do celów, jakie stawia sobie cała UE, w tym Polska. Unia Europejska wyznaczyła bardzo konkretne, ale też ambitne cele – osiągnięcie pełnej neutralności klimatycznej w 2050 roku – które mają swoje odzwierciedlenie w przyjętej w tym toku Polityce Energetycznej Polski do roku 2040 roku (PEP 2040). Zobowiązania tam postawione, m.in.: wzrost OZE w miksie paliwowym do 28 proc. w ciepłownictwie do 2030 roku i ograniczenia wykorzystania węgla do 56 proc. są olbrzymim i bardzo kosztownym wyzwaniem. Szacowane przez Izbę Gospodarczą Ciepłownictwo Polskie inwestycje na ten cel w ciągu najbliższej dekady wyniosą 40-70 mld zł. A łączne koszty dekarbonizacji, związane także z dostosowaniem instalacji budynków oraz ich termomodernizacją Polski Instytut Ekonomiczny szacuje na 558 mld zł. Kolejnym bardzo ważnym założeniem PEP 2040 jest, aby w 2040 roku wszystkie potrzeby cieplne gospodarstw domowych były realizowane poprzez ciepło systemowe lub przy wykorzystaniu zero- lub niskoemisyjnych indywidualnych źródeł ciepła. Musimy zatem być gotowi z infrastrukturą spełniającą te wymagania.
Jak w skrócie możemy nakreślić przyszłość Spółki?
Lubelskie Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej S.A. nadal będzie realizowało strategię zrównoważonego rozwoju, rozbudowując i modernizując system ciepłowniczy miasta Lublin z zastosowaniem rozwiązań zapewniających nieprzerwane dostawy ciepła, optymalizację i oszczędności zużycia energii, minimalizację jej strat, a tym samym wysoki poziom ochrony środowiska oraz konkurencyjne w porównaniu do innych źródeł warunki dla aktualnych i przyszłych odbiorców. Najbliższe lata to również rozwój tzw. inteligentnych rozwiązań w zarządzaniu systemem ciepłowniczym, integracji danych i optymalizacji procesów oraz intensywny rozwój usług serwisowych związanych z naszą działalnością. Nasze plany obejmują też budowanie dodatkowych kompetencji w zakresie rozwoju technologii OZE, a konkretnie w zakresie fotowoltaiki – w tym obszarze dostrzegamy obecnie olbrzymi potencjał, szczególnie biorąc pod uwagę skalę zużycia energii elektrycznej niezbędnej do pracy naszych urządzeń.
